کنفواسیون حقوق معلولان

كنوانسيون حقوق معلولان
پيمان نامة حقوق افراد كم توان (كنوانسيون حقوق معلولان) ديباچه: كشورهاي عضو پيمان نامة حاضر (الف) ضمن تأكيد بر اصول مصرح در منشور ملل
متحد كه ارزش و كرامت ذاتي و حقوق برابر و سلب ناشدني تمامي اعضاي خانواده بسشري را به مثابة بنيان آزادي، عدالت وصلح در جهان به رسميت مي
شناسند؛ (ب) با به رسميت شناختن اين نكته كه ملل متحد، در اعلاميه جهاني حقوق بشر و در پيمان نامة بين المللي حقوق بشر، بر اين امر تأكيد و
موافقت كرده است كه كليه افراد بدون هيچ گونه تبعيصي از تمامي آزادي ها و حقوق ذكر شده در آن اعلاميه و پيمان نامه برخوردارند؛ (پ) ضمن تأييد
مجدد بر جهانشمول بودن، منفك نبودن، وابستگي متقابل و روابط دروني تمامي حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين و ضرورت تضمين بهره مندي كامل و
بدون تبعيض افراد كم توان از اين حقوق و آزادي ها؛ (ت) ضمن يادآوري ميثاق جهاني حقوق اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي ؛ ميثاق جهاني حقوق مدني و
سياسي ؛ پيمان نامة بين المللي رفع كليه اشكال تبعيض نژادي ؛ پيمان نامة رفع كليه اشكال تبعيض عليه زنان ؛ پيمان نامة منع شكنجه و ساير رفتارها يا
مجازات هاي بي رحمانه، غير انساني يا تحقير آميز ؛ پيمان نامه حقوق كودك ؛ و پيمان نامة بين المللي دفاع از حقوق تمامي كارگران مهاجر و اعضاي
خانواده هاي آنان ؛ (ث) ضمن به رسميت شناختن اين امر كه كم تواني مفهومي رو به رشد بوده و معلوليت ناشي از تعامل ميان افراد داراي اختلال و موانع
نگرشي و محيطي است كه از مشاركت كامل و ثمربخش آنان در جامعه به ميزان برابر با سايرين جلو گيري مي كند؛ (ج) ضمن تشخيص اهميت اصول و
خط مشي هاي مصرح در برنامة جهاني اقدام در خصوص افراد كم توان و نيز قواعد استاندارد برابر سازي فرصتها براي افراد كم توان در جهت تأثيرگذاري بر
ارتقاء، صورت بندي و ارزيابي سياستها، طرحها، برنامه ها و اقدامات در سطوح ملي، منطقه اي و بين المللي به منظور برابر سازي فزونتر فرصتها براي افراد
كم توان؛ (چ) ضمن تأكيد بر اهميت برجسته ساختن موضوعات كم تواني به مثابة بخش يك پارچه اي از راهبردهاي متناظر با توسعه پايدار؛ (ح) همچنين با
برسميت شناختن اين امر كه تبعيض بر عليه افراد بر مبناي كم تواني به منزلة نقض ارزش و كرامت ذاتي افراد بشري است؛ (خ) به علاوه با به رسميت
شناختن تنوع افراد كم توان؛ (د) ضمن به رسميت شناختن ضرورت ارتقاء و حمايت از حقوق كلية افراد كم توان، منجمله افرادي كه نيازمند حمايت هاي
فزون تر هستند؛ (ذ) ضمن ابراز نگراني از اين امر كه عليرغم تمامي اين شيوه ها و تعهدات افراد كم توان همچنان با موانعي بر سر راه مشاركتشان به عنوان
اعضاي برابر جامعه روبرو بوده و نقض حقوق بشري آنان در تمامي بخش هاي جهان هنوز ادامه دارد؛ (ر) ضمن به رسميت شناختن اهميت همكاري هاي
بين المللي در پيشبرد شرايط زيستي افراد كم توان در تمامي كشورها بخصوص كشورهاي در حال توسعه؛ (ز) ضمن به رسميت شناختن وجود ارزشمند و
سهم بالقوه اي كه افراد كم توان در بهزيستي نهايي و تنوع جوامع شان دارند، و اينكه ارتقاي بهره مندي كامل افراد كم توان از حقوق بشري و آزادي هاي
بنياديشان و مشاركت كامل آنان، منجر به تقويت حسن تعلق آنان و پيشرفت هاي چشمگير در توسعه اقتصادي، اجتماعي و انساني جامعه و ريشه كني فقر
خواهد گرديد؛ (ژ) ضمن به رسميت شناختن اهميت خودمختاري و استقلال فردي براي افراد كم توان، از جمله آزادي اتخاذ تصميم براي خودشان؛ (س)
نظر به اين كه افراد كم توان بايد فرصت مداخلة فعال درفرآيندهاي تصميم سازي هاي مرتبط با سياست ها و برنامه ها، منجمله سياست ها و برنامه هايي كه
مستقيماً با خود آنها در ارتباط است، داشته باشند؛ (ش) ضمن ابراز نگراني از شرايط دشوار فراروي افراد كم توان كه در معرض اشكال چندگانه يا تشديد
شدة تبعيض بر مبناي نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب، ديدگاه هاي سياسي و غيره، خاستگاه ملي، قومي، قبيله اي يا اجتماعي، دارايي، تولد، سن و ساير
موقعيت ها مي باشند؛ (ط) ضمن به رسميت شناختن اين امر كه زنان و دختران كم توان اغلب با خطر بيشتر خشونت، ضرب و جرح يا سؤ استفاده، غفلت يا
رفتار مسامحه كارانه، سؤ رفتار يا بهره كشي، در داخل و خارج از خانه مواجهند؛ (ظ) ضمن به رسميت شناختن اين امر كه كودكان كم توان بايد بهره مندي
كامل از تمامي حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين، به ميزان برابر با ساير كودكان، داشته و ضمن يادآوري تعهداتي كه كشورهاي عضو پيمان نامه حقوق
كودك براي دستيابي به اين اهداف بر عهده گرفته اند؛ (ع) ضمن تأكيد بر ضرورت عدم دخيل نمودن يك چشم انداز جنسيتي در تمامي تلاش ها جهت
ارتقاي بهره مندي كامل افراد كم توان از حقوق بشري و آزادي هاي بنيادي؛ (غ) ضمن برجسته ساختن اين واقعيت كه اكثريت افراد كم توان در شرايط فقر
بسر برده و در همين رابطه به رسميت شناختن ضرورت حياتي توجه به تأثيرات منفي فقر بر افراد كم توان؛ (ص) با در نظر گرفتن اينكه شرايط صلح و
مامنيت مبتني بر احترام كامل به اهداف و اصول مصرح در منشور ملل متحد و رعايت ابزارهاي قابل اجراي حقوق بشر، بخصوص در حين درگيري هاي
مسلحانه و اشغال بيگانه، براي حمايت همه جانبه از افراد كم توان، از ضرورت بالايي برخوردارند؛ (ض) ضمن به رسميت شناختن اهميت دسترسي به محيط
فرهنگي، اقتصادي، اجتماعي و فيزيكي و به بهداشت و آموزش، و به اطلاعات و ارتباطات، در قادر سازي افراد كم توان به منظور بهره مندي كامل از حقوق
بشر آزادي هاي بنيادين؛ (ف) با يقين به اينكه هر فرد نسبت به افراد ديگر و نسبت به جامعه اي كه به آن تعلق دارد، وظايفي بر عهده داشته و مسئوليت
محقق ساختن ارتقاء و نظارت بر حقوق به رسميت شناخته شده در ميثاق جهاني حقوق بشر را بر دوش دارد؛ (ق) با اذعان به اين امر كه خانواده واحد
طبيعي و بنيادين جامعه بوده و تحت حمايت جامعه و دولت قرار دارد و اينكه افراد كم توان و اعضاي خانوادة آنان بايد از حمايت ها و ياري هاي ضروري در
جهت قادرسازي خانواده ها به منظور تشريك مساعي در بهره مندي كامل و برابر افراد كم توان از حقوقشان، برخوردار گردند؛ (ك) و با اذعان بر اين امر كه
يك پيمان نامة بين المللي جامع و فراگير براي ارتقاء و حمايت از حقوق و كرامت افراد كم توان نقش چشمگيري در رفع كاستي هاي آشكار اجتماعي افراد
كم توان و ارتقاي مشاركت آنان با فرصت هاي برابر در سپهرهاي مدني، سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي، هم در كشورهاي توسعه يافته و هم در
كشورهاي در حال توسعه، خواهد داشت؛ موافقت خود را با اصول ذيل اعلام مي دارند: ماده 1 اهداف هدف از پيمان نامة حاضر ارتقاء، حمايت و تضمين بهره
مندي كامل و برابر تمامي افراد كم توان از كليه حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين، و ترويج احترام به كرامت ذاتي آنها مي باشد. افراد كم توان شامل تمامي
افرادي مي شوند كه داراي اختلالات ديرپاي جسمي، ذهني، هوشي يا حسي هستند و اين اختلالات در تعامل با موانع گوناگون، از مشاركت كامل و
شامل زبان ها، نمايش « ارتباطات « : ثمربخش آنان در جامعه، به ميزان برابر با سايرين، جلوگيري مي كنند. ماده 2 تعاريف به منظور اهداف پيمان نامة حاضر
متن، بريل، ارتباطات ملموس، درشت نمايي، چند رسانه اي قابل دسترسي و همچنين ارتباطات مكتوب، صوتي، زبان صريح، خوانندة انساني و شيوه ها،
شامل زبان هاي گفتاري و اشاره و « زبان » . ابزارها و قالب هاي ارتباطات غير كلامي و جايگزين ، منجمله فناوري اطلاعات و ارتباطات قابل دسترسي مي باشد
به معناي هر گونه تمايز، طرد يا محدوديت براساس ناتواني است كه هدف يا تأثير « تبعيض بر مبناي ناتواني » . ساير اشكال زبان هاي غير گفتاري مي باشد
آن ايجاد اختلال يا از ميان بردن حق شناسايي، بهره مندي يا احقاق كليه حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين، به ميزان برابر با سايرين، در حوزه هاي
سياسي، اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، مدني و ساير حوزه ها مي باشد. اين مورد شامل كلية اشكال تبعيض از جمله نفي مناسب سازي معقول مي شود.
به معناي تعديلات و سازگاري هاي ضروري و لازمي است كه بدون تحميل فشارهاي نامتجانس يا غير ضروري، هر گاه در مورد « مناسب سازي معقول »
خاصي ضرورت يابند، بهره مندي و يا تحقق كلية حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين را براي افراد كم توان، به ميزان برابر با سايرين، تضمين مي نمايند.
به معناي طراحي محصولات، محيط، برنامه ها و خدمات به نحوي است كه تا حد امكان بدون نياز به تعديل يا طراحي ويژه براي همه افراد « طراحي فراگير »
نبايد موجب ممانعت از كاربرد وسايل كمكي براي گروه هاي خاص افراد كم توان در موارد ضروري شود. ماده 3 اصول « طراحي فراگير » . قابل استفاده باشد
عام اصول پيمان نامة حاضر، موارد ذيل خواهند بود: (الف) احترام به كرامت ذاتي، خودمختاري فردي از جمله آزادي انجام انتخاب شخصي، و استقلال فردي:
(ب) عدم تبعيض؛ (پ) مشاركت كامل و ثمربخش و تلفيق در جامعه؛ (ت) احترام به تفاوت ها و پذيرش افراد كم توان به عنوان بخشي از تنوع انساني و
بشريت؛ (ث) برابري فرصت ها؛ (ج) دسترسي؛ (چ) برابري ميان زن و مرد؛ (ح) احترام به ظرفيت هاي در حال رشد كودكان كم توان و حرمت قايل شدن
براي حق كودكان كم توان در حفظ هويت خودشان؛ ماده 4 تعهدات عام 1. كشورهاي عضو متعهد مي گردند تحقق كامل تمامي حقوق بشري و آزادي هاي
بنيادين را براي كلية افراد كم توان بدون هيچ گونه تبعيضي بر مبناي كم تواني تضمين نموده و ارتقاء بخشند. براي دستيابي به اين هدف، كشورهاي عضو
متعهد مي گردند: (الف) كليه ابزارهاي قانونگذاري، اجرايي و ساير ابزارها را در جهت پياده سازي حقوق به رسميت شناخته شده در پيمان نامة حاضر به كار
گيرند؛ (ب) كليه ابزارهاي لازم، منجمله ابزارهاي قانونگذاري را در جهت تعديل يا لغو قوانين، مقررات، آداب و رسوم و اقدامات رايج كه متضمن تبعيض بر
عليه افراد كم توان مي باشد، به كار گيرند؛ (پ) ارتقاء و دفاع از حقوق بشري افراد كم توان را در تمامي سياست ها و برنامه ها مد نظر قرار دهند؛ (ت) از
دست زدن به هر گونه اقدام يا فعاليت مغاير با پيمان نامة حاضر اجتناب ورزيده و تضمين نمايند كه مقامات و نهادهاي عمومي بر طبق پيمان نامة حاضر
اقدام خواهند نمود؛ (ث) كليه اقدامات لازم را در جهت رفع تبعيض بر مبناي كم تواني از سوي هر فرد سازمان يا مؤسسة خصوصي انجام دهند؛ (ج) پژوهش
و توسعة كالاها، خدمات، تجهيزات و امكانات را با طراحي فراگير بر طبق تعريف مادة 2 پيمان نامة حاضر به نحوي كه نيازمند حداقل مناسب سازي احتمالي
و كمترين هزينه در جهت تطابق با نيازهاي يك فرد كم توان باشد، متعهد گرديده يا ارتقاء بخشند تا دسترسي و استفاده از آنها توسط اين افراد ارتقاء يافته
و طراحي فراگير را در توسعة استانداردها و خط مشي ها تشويق نمايند؛ (چ) پژوهش و توسعه و نيز در دسترس بودن و كاربرد فنآوري هاي نوين، منجمله
فناوري هاي اطلاعات و ارتباطات، وسايل كمكي راه پيماني ، ابزارها و فنآوري هاي كمكي مناسب براي افراد كم توان را با اولويت فنآوري هاي ارزان قيمت،
بر عهده گرفته يا تشويق نمايند؛ (ح) اطلاعات قابل دسترسي براي افراد كم توان را در خصوص وسايل كمكي راه پيمايي، ابزارها و فنآوري هاي كمكي،
منجمله فنآوري هاي نوين و نيز ساير اشكال خدمات و تسهيلات كمكي و حمايتي تأمين نمايند؛ (خ) آموزش شاغلين و كاركناني را كه با افراد كم توان سر و
كار دارند در زمينة حقوق به رسميت شناخته شده در پيمان نامة حاضر تشويق نمايند، به نحوي كه كمك ها و خدمات تضمين شده از سوي اين حقوق بهتر
تأمين شوند؛ 2. در خصوص حقوق اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي، هر يك از كشورهاي عضو متعهد مي گردند اقدامات لازم را به ميزان حداكثر منابع در
دسترس خويش، و در صورت نياز در قالب همكاري هاي بين المللي، با چشم انداز دستيابي بيش از پيش به تحقق كامل اين حقوق، بدون لطمه زدن به آن
دسته از تعهدات مندرج در پيمان نامة حاضر كه براساس قوانين بين المللي بلافاصله قابل اعمال مي باشند، به كار بندند. 3. در جهت اجرا و پياده سازي
قوانين و سياست ها به منظور تحقق پيمان نامة حاضر، و در ساير فرآيندهاي تصميم گيري در ارتباط با موضوعات مرتبط به افراد كم توان، كشورهاي عضو
بايد افراد كم توان، منجمله كودكان كم توان را بطور فعال دخيل ساخته و از مشاوره با آنان بهره مند گردند؛ 4. هيچ يك از مندرجات پيمان نامة حاضر نبايد
بر مقرراتي كه در تحقق حقوق افراد كم توان مساعدتر بوده و در قوانين يك كشور عضو يا قوانين بين المللي لازم الاجرا در آن كشور مندرج هستند، تأثير
بگذارد. نبايد هيچ گونه محدوديت يا نقضي در خصوص هر يك از حقوق انساني و آزادي هاي بنيادين به رسميت شناخته شده يا موجود در كشورهاي عضو
در هنگام تبديل اين پيمان نامه به قانون، پيمان، مقررات يا آداب و رسوم، به اين بهانه كه پيمان نامة حاضر اين حقوق و آزادي ها را به رسميت نشناخته يا
آنها را به ميزان كمتري به رسميت شناخته است، ايجاد گردد. 5. مفاد پيمان نامة حاضر بايد به تمامي بخش هاي دولت هاي فدرال بدون هيچ گونه
محدوديت يا استثنايي تسري يابد. ماده 5 برابري و عدم تبعيض 1. كشورهاي عضو اذعان دارند كه تمامي افراد در پيشگاه قانون برابر بوده و بدون هيچ
تبعيضي از حمايت يكسان و سود برابر از قانون برخوردارند. 2. كشورهاي عضو بايد هرگونه تبعيض را بر مبناي كم تواني ممنوع كرده و حمايت قانوني و مؤثر
و برابر را بر عليه تبيض در تمام زمينه ها براي افراد كم توان تضمين نمايند. 3. به منظور تشويق برابري و رفع تبعيض، كشورهاي عضو بايد تمامي اقدامات
لازم را در جهت تضمين برقراري مناسب سازي معقول بكار بندند. 4. اقدامات خاصي كه در تسريع يا دستيابي به برابري واقعي افراد كم توان در قالب پيمان
نامة حاضر ضروري است، نبايد به عنوان تبعيض در نظر گرفته شوند. ماده 6 زنان كم توان 1. كشورهاي عضو اذعان دارند كه زنان و دختران كم توان در
معرض تبعيضات چندگانه بوده و در همين خصوص بايد اقداماتي در جهت تضمين بهره مندي كامل و برابر آنان از تمامي حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين
صورت گيرد. 2. كشورهاي عضو بايد تمامي اقدامات لازم را در جهت كسب اطمينان از توسعه، پيشرفت و توانمندي كامل زنان، به منظور تضمين تحقق و
بهره مندي كامل آنان از حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين پيش بيني شده در پيمان نامة حاضر به كار بندند. ماده 7 كودكان كم توان 1. كشورهاي عضو
بايد تمامي اقدامات لازم را در جهت تضمين بهره مندي كامل كودكان كم توان از كليه حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين، به ميزان برابر با ساير كودكان،
بعمل آورند. 2. در تمامي اقدامات مربوط به كودكان كم توان، منافع عالية كودك بايد اصلي ترين ملاحظه باشد. 3. كشورهاي عضو بايد تضمين نمايند كه
كودكان كم توان حق ابراز آزادانه عقايد خود را در تمامي مسايل مرتبط با خودشان داشته و به نظرات آنها متناسب با سن و بلوغ شان، به ميزان برابر با ساير
كودكان قدر داده شده و كمك هاي متناسب با سن و كم تواني آنان براي تحقق اين حق در اختيارشان قرار داده مي شود. ماده 8 آگاه سازي 1. كشورهاي
عضو انجام اقدامات آني، ثمربخش و لازم را خصوص موارد ذيل متعهد مي گردند: (الف) افزايش آگاهي در ميان جامعه، منجمله در سطح خانواده، در خصوص
افراد كم توان و تحكيم احترام به حقوق و حرمت افراد كم توان؛ (ب) مبارزه با كليشه ها، پيشداوري ها و اقدامات زيانبار در خصوص افراد كم توان، از جمله
اقدامات مبتني بر جنس وسن، در تمام حوزه هاي زندگي؛ (پ) ارتقاي آگاهي در خصوص توانايي ها و ويژگي هاي افراد كم توان. 2. ابزارهاي دستيابي به اين
( ii ) ؛ تقويت پذيرش حقوق افراد كم توان ( I ) : اهداف عبارتند از: (الف) شروع و پيگيري برنامه هاي آگاه سازي عمومي ثمربخش و طراحي شده به منظور
تشويق به رسميت شناختن مهارت ها، شايستگي ها و توانايي هاي ( iii ) ؛ تشويق برداشت هاي مثبت و آگاهي اجتماعي فزون تر در خصوص افراد كم توان
افراد كم توان، و ويژگي هاي آنان در محل كار و بازار كار؛ (ب) القاي نگرش احترام آميز به حقوق افراد كم توان در تمامي مقاطع سيستم آموزشي، منجمله
در بين تمامي كودكان از سنين پايين؛ (پ) تشويق كليه اصحاب رسانه ها در به تصوير كشاندن افراد كم توان به نحوي كه با اهداف پيمان نامة حاضر سازگار
باشد؛ (ت) ارتقاي برنامه هاي آموزشي آگاه سازي در خصوص افراد كم توان و حقوق افراد كم توان . ماده 9 دسترسي 1. به منظور قادر ساختن افراد كم توان
براي زندگي مستقل و مشاركت كامل در تمامي جنبه هاي زندگي، كشورهاي عضو بايد اقدامات لازم را در جهت تضمين دسترسي افراد كم توان، به ميزان
برابر با سايرين، به محيط هاي فيزيكي، حمل و نقل، اطلاعات و ارتباطات، از جمله سيستم ها و فنآوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي و به ساير تسهيلات و
خدماتي كه در اختيار عموم قرار دارند، هم در محيط شهري و هم در محيط روستايي، به عمل آورند. اين اقدامات كه بايد شامل شناسايي و رفع موانع
دسترسي باشد، علاوه بر ساير موارد، بايد در اين موارد هم اعمال گردد: (الف) ساختمان ها، معابر، حمل و نقل و ساير تسهيلات در فضاهاي روبسته و روباز،
منجمله مدارس، منازل، تسهيلات درماني و محل هاي كار؛ (ب) خدمات اطلاعاتي و ارتباطاتي و غيره، خدمات الكترونيكي و خدمات اضطراري ؛ 2. كشورهاي
عضو همچنين بايد اقدامات لازم را در خصوص موارد ذيل بعمل آورند: (الف) توسعه، ترويج و نظارت بر پياده سازي حداقل استانداردها و خط مشي ها براي
دسترس پذير بودن تسهيلات و خدماتي كه در اختيار عموم قرار دارند؛ (ب) كسب اطمينان از اين موضوع كه بخش هاي خصوصي تأمين كننده تسهيلات و
خدمات براي عموم، كليه جنبه هاي دسترسي براي افراد كم توان را مد نظر قرار دهند؛ (پ) تأمين آموزش براي افراد ذينفع در خصوص موضوعات دسترسي
كه افراد كم توان با آنها روبرو هستند؛ (ت) ارائة اطلاعات به خط بريل و به شيوه اي كه خواندن و درك آن آسان باشد، در ساختمان ها و تسهيلات در اختيار
عموم؛ (ث) تأمين انواع راهنماها و واسطه هاي زنده ، از جمله راهنماها، خواننده ها و مفسران حرفه اي زبان اشاره ، در جهت تسهيل دسترسي به ساختمان
ها و ساير تسهيلات در اختيار عموم؛ (ج) تشويق ساير اشكال مناسب كمك و حمايت از افراد كم توان به منظور تضمين دسترسي آنان به اطلاعات؛ (چ)
تشويق دسترسي افراد كم توان به سيستم ها و فنآوري هاي نوين اطلاعاتي و ارتباطاتي، منجمله اينترنت؛ (ح) تشويق طراحي، توسعه، توليد و توزيع سيستم
ها و فنآوري هاي قابل دسترسي اطلاعاتي و ارتباطاتي سطح پايين ، به نحوي كه اين سيستم ها و فنآوري ها با حداقل قيمت در دسترس باشند. ماده 10
حق حيات كشورهاي عضو مجدداً تأكيد دارند تمامي موجودات بشري داراي حق ذاتي حيات بوده و بايد تمامي اقدامات لازم براي تضمين بهره مندي كامل
افراد كم توان، به ميزان برابر با سايرين، از اين حق بعمل آيد. ماده 11 موقعيت هاي خطر بار و اضطرارهاي بشر دوستانه كشورهاي عضو بايد مطابق تعهداتي
كه بر اساس قوانين بين المللي، از جمله قانون بين المللي بشر دوستانه و قانون بين المللي حقوق بشر ، بر عهده دارند، تمامي اقدامات لازم را به منظور
تضمين حمايت و امنيت افراد كم توان در موقعيت هاي درگيري مسلحانه، اضطرارهاي بشر دوستانه و وقوع بلاياي طبيعي بعمل آورند. ماده 12 شناسايي
برابر در پيشگاه قانون 1. كشورهاي عضو مجدداً تأكيد دارند كه افراد كم توان در همه جا بعنوان افراد بشري از حق شناسايي در پيشگاه قانون برخوردار
. هستند. 2. كشورهاي عضو بايد بهره مندي افراد كم توان از مزاياي حقوقي را به ميزان برابر با سايرين در تمامي جنبه هاي حيات به رسميت بشناسند. 3
كشورهاي عضو بايد اقدامات لازم را در جهت تأمين دسترسي افراد كم توان به حمايت هايي كه در احقاق مزاياي حقوقي خود به آن نيازمند هستند، بعمل
آورند. 4. كشورهاي عضو بايد تضمين كنند كه كليه اقدامات مرتبط با احقاق مزاياي حقوقي را به منظور عرضه صيانت هاي لازم و كافي در جهت پيشگيري
از سؤرفتار منطبق با قانون بين المللي حقوق بشر تأمين خواهند نمود. اين صيانت ها بايد تضمين كنند كه اقدامات مرتبط با احقاق مزاياي حقوقي به حقوق
اراده و تمايلات افراد حرمت قايل شده فارغ از تعارض منافع و تأثيرات اجباري بوده متناسب و سازگار با شرايط فرد باشد و در كوتاه ترين زمان ممكن اعمال
شده و در معرض نظارت مستمر از سوي مقامات صالحه مستقل و بي طرف يا دستگاه قضايي قرار داشته باشد. اين صيانت ها بايد متناسب با ميزان اثر
گذاري اين اقدامات بر حقوق و منافع فرد باشند. 5. بر اساس ترتيبات مقرره در ماده حاضر، كشورهاي عضو بايد كليه اقدامات لازم و كافي را به منظور
تضمين حقوق برابر افراد كم توان در مالكيت يا به ارث بردن اموال و دارايي ها، كنترل امور مالي خودشان و دارا بودن دسترسي برابر به سپرده ها و وام هاي
بانكي و ساير اشكال اعتبارات مالي بعمل آورده و بايد تضمين نمايند كه افراد كم توان به اجبار از دارايي هاي خود محروم نمي شوند. ماده 13 دسترسي به
محاكم 1. كشورهاي عضو بايد دسترسي ثمربخش به محاكم را براي افراد كم توان، به ميزان برابر با سايرين، از جمله از طريق ترتيب دادن تمهيدات رويه اي
و متناسب با سن، به منظور تسهيل نقش ثمربخش آنها بعنوان نقش آفرينان مستقيم و غير مستقيم، از جمله بعنوان شهود، در تمامي مراحل قضايي، شامل
بازپرسي و ساير مراحل مقدماتي، تضمين نمايند. 2. به منظور كمك به دسترسي ثمربخش افراد كم توان به محاكم كشورهاي عضو بايد آموزش هاي لازم را
براي كاركنان حوزه امور قضايي از جمله افراد پليس و كاركنان زندان ها تشويق نمايند. ماده 14 آزادي و امنيت فردي 1. كشورهاي عضو بايد تضمين نمايند
كه افراد كم توان به ميزان برابر با سايرين: (الف) از حق آزادي و امنيت فردي برخوردار باشند؛ (ب) بطور غير قانوني و اجباري از آزادي خود محروم نشده و
هرگونه محروميت آنان از آزادي بر اساس قانون بوده، و وجود كم تواني در هيچ موردي توجيه كننده سلب آزادي نخواهد بود. 2. كشورهاي عضو بايد تضمين
نمايند در صورت سلب آزادي افراد كم توان تحت هر فرآيندي، آنها به ميزان برابر با سايرين، تحت تضمين هاي مطابق با قانون بين المللي حقوق بشر بوده و
مطابق با اهداف و قواعد اين پيمان نامه و از جمله با ترتيب دادن مناسب سازي معقول با آنها رفتار خواهد شد. ماده 15 مصونيت از شكنجه يا رفتارها و
مجازات هاي بي رحمانه، غير انساني يا تحقير آميز 1. هيچ كس نبايد در معرض شكنجه يا رفتارها و مجازات هاي بي رحمانه، غير انساني يا تحقير آميز قرار
گيرد. بويژه، هيچ كس نبايد بدون ارادة آزادانة خودش در معرض آزمايشات پزشكي يا علمي قرار گيرد. 2. كشورهاي عضو تمامي اقدامات مؤثر قانونگذاري،
اجرايي، قضايي و ساير اقدامات را به منظور جلوگيري از قرار گرفتن افراد كم توان در معرض شكنجه يا رفتارها و مجازات هاي بي رحمانه، غير انساني يا
تحقير آميز، به ميزان برابر با سايرين، بعمل خواهند آورد. ماده 16 مصونيت از بهره كشي، خشونت و سؤاستفاده 1. كشورهاي عضو تمامي اقدامات
قانونگذاري، اجرايي، اجتماعي، آموزشي و ساير اقدامات لازم را به منظور صيانت افراد كم توان در برابر تمامي اشكال بهره كشي، خشونت و سؤاستفاده،
منجمله جنبه هاي مبتني بر جنسيت آنها، چه در محيط خانه و چه در خارج از خانه، بعمل خواهند آورد. 2. كشورهاي عضو همچنين تمامي اقدامات لازم را
در جهت جلوگيري از كليه اشكال بهره كشي، خشونت و سؤاستفاده، منجمله از طريق تضمين شيوه هاي مناسب كمك و حمايت متناسب با سن و جنس
براي افراد كم توان و اعضاي خانواده و مراقبين آنها، و از جمله از طريق ارائة اطلاعات و آموزش در خصوص چگونگي اجتناب، تشخيص و گزارش موارد بهره
كشي، خشونت و سؤاستفاده بكار خواهند بست. 3. به منظور جلوگيري از وقوع هرگونه بهره كشي، خشونت و سؤاستفاده، كشورهاي عضو بايد تضمين نمايند
كلية تسهيلات و برنامه هاي طراحي شده براي خدمت رساني به افراد كم توان، تحت نظارت ثمربخش مقامات مستقل باشند. 4. كشورهاي عضو كلية
اقدامات لازم را به منظور تشويق بهبود جسمي، ذهني و روانشناختي، بازتواني و تلفيق اجتماعي مجدد افراد كم تواني كه قرباني گونه هاي مختلف بهره
كشي، خشونت و سؤاستفاده شده اند، از جمله از طريق ارائة خدمات حمايتي، بعمل خواهند آورد. هرگونه بهبودي و تلفيق مجدد بايد در محيطي صورت
گيرد كه سلامتي، رفاه، تكريم ذات، كرامت و خودمختاري فرد تقويت شده و نيازهاي خاص مبتني بر جنس و سن فرد بايد مد نظر قرار گيرد. 5. كشورهاي
عضو قوانين و سياست هاي ثمربخشي، از جمله قوانين و سياست هاي معطوف به زنان و كودكان را، به مرحله اجرا در خواهند آورد، تا تضمين نمايند كه
موارد بهره كشي، خشونت و سؤاستفاده بر عليه افراد كم توان شناسايي و بررسي شده، و در صورت لزوم تحت پيگرد قرار مي گيرد. ماده 17 صيانت از
. تماميت فرد تمامي افراد كم توان داراي حق احترام به تماميت جسمي و ذهني خود به ميزان برابر با سايرين هستند. ماده 18 آزادي جابجايي و مليت 1
كشورهاي عضو بايد حق افراد كم توان را در آزادي جابجايي، آزادي انتخاب محل سكونتشان و مليتشان به ميزان برابر با سايرين به رسميت بشناسند، از
جمله با تضمين موارد ذيل براي افراد كم توان: (الف) داشتن حق كسب و تغيير يك مليت و عدم سلب مليت آنها به صورت اجباري يا بعلت كم تواني؛ (ب)
عدم سلب اختيار آنان بر اساس كم تواني، در كسب، مالكيت و سود بردن از مدارك مربوط به مليت و ساير مدارك شناسايي يا بهره مندي از فرآيندهاي
متناسبي نظير رويه هاي مهاجرتي كه ممكن است براي تسهيل احقاق حق آزادي جابجايي لازم باشد؛ (پ) اختيار آنان در ترك هر كشور از جمله كشور
خودشان؛ (ت) عدم سلب حق آنها در ورود به كشور خودشان به اجبار يا بر اساس كم تواني از آنان. 2. كودكان كم توان بايد بلافاصله پس از تولد ثبت شده و
بايد از بدو تولد حق داشتن نام، حق كسب مليت و تا حد امكان، حق شناسايي و بزرگ شدن در كنار والدين خودشان را داشته باشند. ماده 19 زندگي
مستقل و تلفيق در جامعه كشورهاي عضو پيمان نامة حاضر حق برابر تمامي افراد كم توان را براي زندگي در جامعه با حق انتخاب برابر با ديگران، به
رسميت شناخته و اقدامات ثمربخش و مناسب را به منظور تسهيل بهره مندي كامل افراد كم توان از اين حق، و تلفيق و مشاركت كامل آنان در جامعه، از
جمله از طريق تضمين موارد ذيل بعمل خواهند آورد: (الف) افراد كم توان، به ميزان برابر با سايرين، فرصت انتخاب محل اقامت و مكان و افرادي را كه مي
خواهند با آنان زندگي كنند، داشته و به اجبار ناچار به زندگي در شرايط زيستي خاصي نخواهند بود؛ (ب) افراد كم توان به دامنه اي از خدمات حمايتي در
داخل منزل محل اقامت و جامعه از جمله كمك هاي فردي ضروري براي حمايت از زيست و تلفيق در جامعه و جلوگيري از انزوا و دور افتادن از جامعه
دسترسي داشته باشند. (پ) خدمات و تسهيلات اجتماعي در دسترس عموم به ميزان برابر در دسترس افراد كم توان بوده و پاسخگوي نيازهاي آنان خواهند
بود. ماده 20 تحرك فردي كشورهاي عضو بايد اقدامات ثمربخش را در جهت تضمين تحرك فردي با حداكثر استقلال ممكن براي افراد كم توان فراهم
آورند، از جمله از طريق: (الف) تسهيل تحرك فردي افراد كم توان با شيوه و زمان انتخابي آنان و با كمترين هزينه؛ (ب) تسهيل دسترسي افراد كم توان به
وسايل با كيفيت كمك راه پيمايي، ابزارها، فنآوري هاي كمكي و گونه هاي كمك و واسطه هاي زنده، از جمله از طريق در دسترس قرار دادن آنها با حداقل
هزينه؛ (پ) ارائة آموزش هاي لازم در مهارت هاي تحركي جهت افراد كم توان و پرسنل تخصصي كه با افراد كم توان كا رمي كنند؛ (ت) تشويق توليد
كنندگان وسايل كمك راه پيمايي، ابزارها و فنآوري هاي كمكي، در مد نظر قرار دادن تمامي جنبه هاي تحرك افراد كم توان. ماده 21 آزادي بيان و عقيده،
و دسترسي به اطلاعات كشورهاي عضو بايد تمامي اقدامات لازم را در جهت تضمين اينكه افراد كم توان از حق آزادي بيان و عقيده، از جمله جستجو،
دريافت و ارائة اطلاعات را به ميزان برابر با سايرين و از طريق تمامي گونه هاي ارتباطي به انتخاب خودشان، طبق تعريف ارائه شده در مادة 2 پيمان نامة
حاضر برخوردارند. از جمله از طريق موارد ذيل بعمل آورند: (الف) ارائة اطلاعات مورد نياز عموم در قالب ها و فنآوري هاي قابل دسترسي متناسب با انواع
گوناگون كم تواني در سريع ترين زمان و بدون هزينه اضافي براي افراد كم توان؛ (ب) پذيرش و تسهيل كاربرد زبان اشاره، بريل، ارتباط غير كلامي و
جايگيزين و تمامي ابزارها، شيوه ها و قالب هاي ارتباطي قابل دسترسي براي افراد كم توان در تعاملات رسمي به انتخاب خودشان ؛ (پ) موظف ساختن
شركت هاي خصوصي عرضه كنندة خدمات براي عموم، منجمله از طريق اينترنت، نسبت به عرضة اطلاعات و خدمات در قالب هاي قابل دسترسي و قابل
استفاده براي افراد كم توان ؛ (ت) تشويق رسانه هاي همگاني، ازجمله عرضه كنندگان اطلاعات از طريق اينترنت، در جهت دسترس پذير ساختن خدماتشان
براي افراد كم توان؛ (ث) به رسميت شناختن و تشويق كاربرد زبان اشاره. ماده 22 احترام به حريم خصوصي 1. هيچ فرد كم تواني، صرف نظر از محل اقامت و
شرايط زيستي اش، نبايد در معرض مداخلات اجباري يا غير قانوني در حريم خصوصي، خانواده، منزل، يا بستگانش يا ساير گونه هاي ارتباطي يا در معرض
حملات غير قانوني به شرافت يا حيثيتش قرار گيرد. افراد كم توان حق صيانت قانوني در برابر چنين مداخلات و حملاتي را دارند. 2. كشورهاي عضو بايد از
حريم خصوصي اطلاعات فردي، بهداشتي و بازتواني افراد كم توان به ميزان برابر با سايرين، حفاظت نمايند. ماده 23 احترام به خانه و خانواده 1. كشورهاي
عضو بايد اقدامات مؤثر و مناسب را به منظور رفع تبعيض بر عليه افراد كم توان در تمام موضوعات مرتبط با ازدواج، خانواده، رابطه والدين و خويشاوندي، به
ميزان برابر با سايرين، در جهت تضمين موارد ذيل بعمل آورند: (الف) حق كلية افراد كم تواني كه در سن ازدواج هستند، براي ازدواج و تشكيل خانواده بر
اساس ارادة آزاد و كامل زوجين درگير، به رسميت شناخته شود؛ (ب) حقوق افراد كم توان در تصميم گيري آزادانه و مسئولانه در خصوص تعداد و فاصله
گذاري فرزندانشان و دسترسي به اطلاعات متناسب با سن و آموزش باروري و تنظيم خانواده، به رسميت شناخته شده و ابزارهاي لازم جهت توانمند سازي
آنان در احقاق اين حقوق تأمين گردد؛ (پ) افراد كم توان، از جمله كودكان، باروري خود را به ميزان برابر با سايرين حفظ نمايند. 2. كشورهاي عضو بايد
حقوق و مسئوليت هاي كم توان را در خصوص سرپرستي، حضانت، قيموميت، فرزند خواندگي يا موارد مشابه، هر جا كه اين مفاهيم در قوانين ملي وجود
دارند، تضمين نمايند؛ در تمام موارد منافع عاليه كودك بايد در اولويت باشد. كشورهاي عضو بايد كمك هاي لازم را به افراد كم توان در جهت اجراي
مسئوليت هاي نگهداري از فرزندانشان ارايه دهند. 3. كشورهاي عضو بايد تضمين نمايند كه كودكان كم توان حقوق برابري در خصوص زندگي خانوادگي
داشته باشند. با چشم انداز تحقق اين حقوق و جلوگيري از بي سرپرستي، رهاشدگي، غفلت و انزواي كودكان كم توان، كشورهاي عضو بايد عرضة اطلاعات،
خدمات و حمايت هاي زود هنگام و جامع را براي كودكان كم توان و خانواده هاي آنان عهده دار گردند. 4. كشورهاي عضو بايد تضمين كنند كه هيچ
كودكي بر خلاف ميل والدينش از آنان جدا نخواهد شد، مگر هنگامي كه مقامات صالحة مشخص شده در قوانين، بر طبق قوانين و رويه هاي موجود،
تشخيص دهند كه اين جدايي براي منافع عاليه كودك ضروري است. تحت هيچ شرايطي يك كودك نبايد براساس كم تواني خود كودك، يا يكي، يا هر دوي
والدين، از والدينش جدا شود. 5. كشورهاي عضو بايد هرگاه كه والدين بلافصل قادر به مراقبت از يك كودك كم توان نباشد. تمامي تلاش ها را براي تأمين
. مراقبت در درون خانواده اي وسيع تر و در صورت عدم امكان اين امر، در درون جامعه و در شرايط شبه خانواده، عهده دار گردند. ماده 24 آموزش 1
كشورهاي عضو حق افراد كم توان را براي آموزش به رسميت مي شناسند. با چشم انداز تحقق اين حق، بدون تبعيض و براساس برابري فرصت ها، كشورهاي
عضو بايد يك سيستم آموزشي فراگير را در تمامي سطوح و آموزش مادام العمر را با اهداف ذيل تضمين نمايند؛ (الف) توسعه كامل استعداد بشري و حس
كرامت و حرمت نفس و تقويت احترام به حق بشر و آزادي هاي بنيادين و تنوع بشري؛ (ب) توسعة شخصيت، استعدادها و خلاقيت و همچنين توانايي هاي
ذهني و جسمي افراد كم توان تا بالاترين حد ممكن؛ (پ) توانمندسازي افراد كم توان به منظور مشاركت ثمربخش در يك جامعة آزاد. 2. در تحقق اين حق،
كشورهاي عضو بايد تضمين كنند كه: (الف) افراد كم توان، بر مبناي كم تواني، از سيستم آموزشي عمومي كنار گذاشته نخواهند شد و كودكان كم توان از
آموزش ابتدايي رايگان و همگاني يا از آموزش متوسطه، بر مبناي كم تواني، كنار گذاشته نمي شوند؛ (ب) افراد كم توان قادر خواهند بود به آموزش ابتدايي و
آموزش متوسطة فراگير، كيفي و رايگان، به ميزان برابر با سايرين، در جوامعي كه در آنها زندگي مي كنند دسترسي داشته باشند؛ (پ) مناسب سازي معقول
در خصوص نيازمندي هاي فردي فراهم خواهد گرديد؛ (ت) افراد كم توان حمايت هاي لازم را از طريق سيستم آموزشي عمومي جهت تسهيل آموزش
ثمربخش خود دريافت خواهند داشت؛ (ث) اقدامات حمايتي فردي ثمربخش را مطابق با اهداف تلفيق كامل در محيط هايي كه توسعه آكادميك و اجتماعي
را به حداكثر برساند تأمين خواهند نمود. 3. كشورهاي عضو بايد افراد كم توان را در يادگيري مهارت هاي توسعة زندگي و اجتماعي به منظور تسهيل
مشاركت كامل و برابر در آموزش و به عنوان اعضاي جامعه توانمند سازند. براي دستيابي به اين هدف كشورهاي عضو بايد اقدامات لازم را، از جمله موارد
ذيل، بعمل آورند: (الف) تسهيل آموزش بريل، نسخه هاي جايگزين، شيوه ها، ابزارها و قالب هاي غير كلامي و جايگزين ارتباطي و مهارت هاي جهت يابي و
تحركي، و تسهيل حمايت و مربيگري دو به دو؛ (ب) تسهيل آموزش زبان اشاره و تشويق موجوديت زبان شناختي جامعه ناشنوايان؛ (پ) تضمين اين امر كه
آموزش افراد و بخصوص كودكان نابينا، ناشنوا و نابينا  ناشنوا با مناسب ترين زبان و شيوه ها و ابزارهاي ارتباطي براي فرد و در محيط هايي ارايه خواهد شد
كه پيشرفت آكادميك و اجتماعي آنان را به حداكثر برساند. 4. به منظور كمك به تضمين تحقق اين حق كشورهاي عضو بايد اقدامات لازم را براي استخدام
معلمان، از جمله معلمان كم توان، كه آموزش زبان اشاره و يا بريل ديده باشند و آموزش كاركنان و پرسنلي كه در تمام سطوح آموزشي به كار مشغول
هستند، بعمل آورند. اين آموزش ها بايد متضمن آگاه سازي در خصوص كم تواني و استفاده از شيوه ها، ابزارها و قالب هاي مناسب غير كلامي و جايگيزين
ارتباطي، مصالح و تكنيك هاي آموزشي، در جهت حمايت از افراد كم توان باشد. 5. كشورهاي عضو بايد تضمين كنند كه افراد كم توان قادر به دسترسي به
آموزش متوسطة عمومي، آموزش فني و حرفه اي، آموزش بزرگسالان و آموزش مادام العمر، بدون تبعيض و به ميزان برابر با سايرين، باشند. براي رسيدن به
اين هدف، كشورهاي عضو، بايد تضمين كنند كه مناسب سازي معقول براي افراد كم توان فراهم خواهد گرديد. ماده 25 بهداشت كشورهاي عضو حق افراد
كم توان را در بهره مندي از بالاترين استاندارد قابل عرضة بهداشتي، بدون تبعيض بر مبناي كم تواني، به رسميت مي شناسند. كشورهاي عضو بايد تمامي
اقدامات لازم را در جهت تضمين دسترسي افراد كم توان به خدمات بهداشتي متناسب با جنس و از آن جمله بازتواني مرتبط با سلامتي بعمل آورند.
بخصوص كشورهاي عضو بايد: (الف) مراقبت ها و خدمات بهداشتي رايگان يا ارزانقيمت را با همان دامنه، كيفيت و استاندارد ارائه شده براي عموم مردم، از
جمله برنامه هاي بهداشت جنسي و باروري و برنامه هاي بهداشت عمومي مبتني بر جمعيت را براي افراد كم توان هم ارائه نمايند؛ (ب) خدمات بهداشتي
مورد نياز افراد كم توان، به ويژه به دليل كم تواني آنها را، از جمله شناسايي و در صورت لزوم مدخلة زود هنگام و خدماتي كه در جهت به حداقل رساندن و
پيشگيري از كم تواني هاي بيشتر طراحي شده اند، را از جمله در ميان كودكان و سالمندان ارائه نمايند؛ (پ) اين خدمات بهداشتي را با حداقل فاصله مكاني
ممكن با جوامع خود افراد، از جمله در مناطق روستايي، عرضه نمايند؛ (ت) كاركنان بهداشتي را به عرضة مراقبت هايي با كيفيت يكسان با سايرين براي
افراد كم توان از جمله بر مبناي موافقت آزاد و اعلام شده، شامل بر آگاه سازي در خصوص حقوق بشري، كرامت، خودمختاري و نيازهاي افراد كم توان، از
طريق آموزش و تصويب استانداردهاي اخلاقي، براي مراقبين بهداشتي عمومي و بخش خوصي، ملزم سازند؛ (ث) تبعيض بر عليه افراد كم توان را در برقراري
بيمه هاي بهداشتي و بيمة عمر، در جاهايي كه اين بيمه ها از جانب قوانين ملي مجاز شمرده شده اند، ممنوع ساخته و اين بيمه ها را به روشي مناسب و
معقول در اختيار آنان قرار دهند؛ (ث) از انكار تبعيض آميز مراقبت هاي بهداشتي يا خدمات بهداشتي يا غذا و نوشيدني ها براساس كم تواني پيشگيري
نمايند. ماده 26 توانبخشي و بازتواني 1. كشورهاي عضو بايد اقدامات ثمربخش و مناسبي را، از جمله از طريق حمايت نظير به نظير، در جهت توانمند سازي
افراد كم توان در كسب و حفظ حداكثر استقلال، توانايي كامل جسمي، ذهني، اجتماعي و شغلي، و تلفيق و مشاركت كامل در تمامي جنبه هاي زندگي،
بعمل آورند. براي دستيابي به اين هدف كشورهاي عضو بايد به سازماندهي، تقويت و گسترش برنامه ها و خدمات فراگير توانبخشي و بازتواني بخصوص در
حوزه هاي سلامت، اشتغال، تحصيل و خدمات اجتماعي بپردازند؛ به گونه اي كه اين خدمات و برنامه ها: (الف) در ابتدايي ترين مرحلة ممكن شروع شده و
مبتني بر ارزيابي چند گانه از نيازها و توانايي هاي فرد باشد؛ (ب) از مشاركت و تلفيق در جامعه و تمامي جنبه هاي اجتماع حمايت كرده، داوطلبانه بوده و
در كمترين فاصله مكاني ممكن از جوامع افراد كم توان، از جمله در مناطق روستايي، در دسترس آنان قرار گيرد. 2. كشورهاي عضو بايد گسترش آموزش
اوليه و مستمر را براي كارشناسان و كاركنان حوزه خدمات توانبخشي و بازتواني تشويق نمايند. 3. كشورهاي عضو بايد دسترسي، آشنايي و كاربرد فنآوري ها
و لوازم كمكي طراحي شده براي افراد كم توان را، تا جاييكه مرتبط با توانبخشي و بازتواني مي باشد، تشويق نمايند. ماده 27 كار و اشتغال 1. كشورهاي عضو
حق كار كردن افراد كم توان را به ميزان برابر با سايرين به رسميت مي شناسند؛ اين امر شامل حق دستيابي به فرصت امرار معاش از طريق انتخاب آزادانة
كار يا پذيرفته شدن در يك بازار كار و محيط كاري آزاد، تلفيقي و قابل دسترسي براي افراد كم توان، مي شود. كشورهاي عضو بايد تحقق حق كار كردن را،
از جمله براي افرادي كه در حين كار دچار كم تواني شده اند، از طريق برداشتن گام هاي مؤثر، منجمله از راه قانونگذاري، به منظور تحقق موارد ذيل صيانت
و تشويق نمايند: (الف) ممنوعيت تبعيض بر مبناي كم تواني در خصوص كلية موضوعات مرتبط با تمامي اشكال اشتغال از جمله شرايط بكارگيري، استخدام
و اشتغال، ارتقاي شغلي و شرايط ايمني و بهداشت كار؛ (ب) صيانت از حقوق افراد كم توان، به ميزان برابر با سايرين، در برخورداري از شرايط مطلوب و
عادلانة كاري، از جمله فرصت هاي برابر و دستمزدهاي يكسان در ازاي كار برابر، شرايط كاري ايمن و بهداشتي، از جمله حمايت در برابر مخاطرات و جبران
خسارات؛ (پ) تضمين اين امر كه افراد كم توان، به ميزان برابر با سايرين، قادر به فعاليت در اتحاديه هاي كارگري و صنفي خودشان خواهند بود؛ (ت)
توانمندسازي افراد كم توان در دسترسي مؤثر به برنامه هاي هدايت شغلي و فني، عمومي و خدمات جايگزيني و آموزش شغلي و مستمر؛ (ث) تشويق فرصت
هاي اشتغال و ارتقاي شغلي براي افراد كم توان در بازار كار و همچنين ياري در يافتن، كسب، حفظ و بازگشت به كار؛ (ج) تشويق فرصت هاي خود اشتغالي،
كسب و كار، ايجاد تعاوني ها و راه اندازي مشاغلي براي خودشان؛ (چ) بكار گماردن افراد كم توان در بخش عمومي؛ (ح) تشويق اشتغال افراد كم توان در
بخش خصوصي از طريق سياست ها وابزارهاي مناسب كه مي تواند شامل برنامه هاي اقدامي تأييد آميز، ابزارهاي پاداشي و ساير ابزارها باشد؛ (خ) تضمين
برقراري مناسب سازي معقول در محل هاي كار براي افراد كم توان؛ (د) تشويق كسب تجربة كاري از سوي افراد كم توان در بازار كار آزاد؛ (ذ) تشويق
بازتواني شغلي و حرفه اي، برنامه هاي حفظ كار، و بازگشت به كار براي افراد كم توان. 2. كشورهاي عضو بايد تضمين نمايند كه افراد كم توان به بردگي و
. بيكاري كشانده نشده و، به ميزان برابر با سايرين، در برابر كار اجباري يا موظف محافظت خواهند شد. ماده 22 استاندارد زيستي مناسب و تأمين اجتماعي 1
كشورهاي عضو حق افراد كم توان را در برخورداري از استاندارد مناسب زندگي براي خودشان و اعضاي خانواده شان، از جمله غذا، پوشاك و مسكن مناسب و
پيشبرد مستمر شرايط زيستي، به رسميت شناخته و بايد اقدامات مناسب را براي صيانت و ارتقاي تحقق اين حق، بدون تبعيض بر مبناي كم تواني، بعمل
آورند. 2. كشورهاي عضو حق افراد كم توان را در داشتن تأمين اجتماعي و بهره مندي از اين حق، بدون تبعيض بر مبناي كم تواني، به رسميت شناخته و
بايد اقدامات لازم را در جهت صيانت و تشويق تحقق اين حق بعمل آورند، از جمله اقداماتي به منظور: (الف) تضمين دسترسي برابر افراد كم توان به خدمات
آب بهداشتي، و تضمين دسترسي به خدمات، ابزارها و ساير ياري هاي مناسب و ارزان قيمت براي نيازهاي مرتبط با كم تواني؛ (ب) تضمين دسترسي افراد
كم توان، بخصوص زنان و دختران كم توان و سالمندان كم توان، به برنامه هاي تأمين اجتماعي و برنامه هاي كاهش فقر؛ (پ) تضمين دسترسي افراد كم
توان كه در شرايط فقر زندگي مي كنند و اعضاي خانواده آنان، به كمك هاي دولتي با زمينه هاي مرتبط با كم تواني، از جمله آموزش مناسب، مشاوره،
كمك هاي مالي، و مراقبت هاي لازم؛ (ت) تضمين دسترسي افراد كم توان به برنامه هاي عمومي مسكن؛ (ث) تضمين دسترسي برابر افراد كم توان به برنامه
ها و مزاياي بازنشستگي. ماده 29 مشاركت در حيات سياسي و عمومي كشورهاي عضو بايد حقوق سياسي افراد كم توان و فرصت بهره مندي آنان از اين
حقوق را، به ميزان برابر با سايرين، تضمين نموده و بايد متعهد گردند كه: (الف) تضمين نمايند كه افراد كم توان قادر خواهد بود بطور ثمربخش و كامل، در
حيات سياسي و عمومي، به ميزان برابر با سايرين، مستقيماً يا از طريق نمايندگاني كه آزادانه انتخاب نموده اند، مشاركت نمايند، از جمله حق و فرصت افراد
تضمين اينكه مصالح، رويه ها و تسهيلات رأي دادن، متناسب و قابل ( i ) : كم توان را در رأي دادن و انتخاب شدن منجمله از طريق ذيل تأمين خواهد نمود
صيانت از حقوق افراد كم توان در رأي دادن با آراي مخفي در انتخابات و همه پرسي هاي عمومي ( ii ) ؛ دسترسي بوده و درك و استفاده از آنها ساده باشد
بدون دخالت و نظارت بر انتخابات، مداخلة مؤثر در امور و انجام تمامي فعاليت هاي عمومي، در تمامي سطوح حكومتي و تسهيل كاربرد فنآوري هاي نوين و
تضمين ابراز آزادنة خواست افراد كم توان به عنوان انتخاب كنندگان، و در راستاي اين هدف مجاز شمردن كمك در رأي دادن از ( iii ) ؛ كمكي در موارد نياز
طرف فردي به انتخاب خودشان در هنگام نياز و طبق در خواست آنان؛ (ب) تشويق فعالانة محيطي كه در آن افراد كم توان بتوانند بطور كامل و مؤثر در
مشاركت در سازمان هاي ( i ) : انجام امور عمومي بدون تبعيض و به ميزان برابر با سايرين، مشاركت نموده و تشويق مشاركت آنان در امور عمومي از جمله
تشكيل و ائتلاف سازمان هاي افراد كم ( ii ) ؛ مردم نهاد و انجمن هاي مرتبط با حيات عمومي و سياسي كشور و در فعاليت ها و امور اجرايي احزاب سياسي
. توان براي نمايندگي افراد كم توان در سطوح بين المللي، ملي، منطقه اي و محلي. ماده 30 مشاركت در حيات فرهنگي، اوقات فراغت، تفريحات و ورزش 1
كشورهاي عضو حق افراد كم توان را جهت شركت داشتن، به ميزان برابر با سايرين، در حيات فرهنگي به رسميت شناخته و بايد تمامي اقدامات لازم را در
تضمين موارد ذيل براي افراد كم توان بعمل آورند: (الف) بهره مندي از دسترسي به مصالح فرهنگي در قالب هاي قابل دسترسي؛ (ب) بهره مندي از
دسترسي به برنامه هاي تلويزيوني، فيلم ها، تئاترها و ساير فعاليت هاي فرهنگي در قالب هاي قابل دسترسي؛ (پ) بهره مندي از دسترسي به مكان هاي
اجراها، يا خدمات فرهنگي نظير تئاترها، موزه ها، سالن هاي سينما، كتابخانه ها و خدمات گردشگري و تا حد امكان، بهره مندي از دسترسي به يادبودها و
جايگاه هاي با اهميت فرهنگي و ملي. 2. كشورهاي عضو بايد اقدامات لازم را در جهت توانمندسازي افراد كم توان به منظور برخورداري از فرصت توسعه و
بهره برداري از استعدادهاي خلاقانة هنري و روشنفكرانه شان، نه تنها به سود خودشان، بلكه در عين حال در جهت غناي جامعه بعمل آورند. 3. كشورهاي
عضو بايد تمامي اقدامات لازم را بر طبق قوانين بين المللي، در جهت تضمين اين امر كه قوانين حمايت از مالكيت معنوي باعث ايجاد موانع غير معقول يا
تبعيض آميز بر سر راه دسترسي افراد كم توان به مصالح فرهنگي نخواهد شد، بعمل آورند. 4. افراد كم توان بايد به ميزان برابر با سايرين مشمول شناسايي و
صيانت از هويت فرهنگي و زباني خاص خودشان، از جمله زبان هاي اشاره و فرهنگ ناشنوايان، گردند. 5. با چشم انداز توانمندسازي افراد كم توان، به ميزان
برابر با سايرين، در فعاليت هاي اوقات فراغت، تفريحي و ورزشي، كشورهاي عضو بايد اقدامات لازم را در موارد ذيل بعمل آورند: (الف) تشويق كردن و ارتقاي
مشاركت افراد كم توان در فعاليت هاي عمدة ورزشي در تمام سطوح در گسترده ترين سطح ممكن؛ (ب) تضمين اين امر كه افراد كم توان فرصت
سازماندهي، توسعه و تشريك مساعي در فعاليت هاي ورزشي و تفريحي ويژة كم توانان را داشته و در اين راستا، تشويق ايجاد و برقراري ساختارها، آموزش و
منابع مناسب، به ميزان برابر با سايرين؛ (پ) تضمين دسترسي افراد كم توان به اعتبارات ورزشي، تفريحي و گردشگري؛ (ت) تضمين دسترسي كودكان كم
توان، به ميزان برابر با ساير كودكان، به مشاركت در فعاليت هاي بازي، اوقات فراغت و تفريح، از جمله فعاليت هايي در سيستم مدرسه؛ (ث) تضمين
دسترسي افراد كم توان به خدمات عرضه شده از سوي افراد دخيل در سازماندهي فعاليت هاي اوقات فراغت، گردشگري، تفريحي و ورزشي؛ ماده 31 جمع
آوري داده ها و آمار 1. كشورهاي عضو جمع آوري اطلاعات مناسب از جمله داده هاي پژوهشي و آماري را جهت توانمندسازي آنان در صورتبندي و پياده
سازي سياست هاي تأثيرگذار بر پيمان نامة حاضر بر عهدة مي گيرند. فرآيند جمع آوري و نگهداري اين اطلاعات بايد: (الف) منطبق با صيانت هاي مصوب
حقوقي، از جمله قوانين مرتبط با حفاظت داده ها باشند، تا قابليت اعتماد و احترام به حريم خصوصي افراد كم توان تضمين شود؛ (ب) منطبق با هنجارهاي
پذيرفته شدة بين المللي در دفاع از حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين و اصول اخلاقي در جمع آوري و كاربرد آمار باشد. 2. اطلاعات جمع آوري شده بر
طبق اين ماده، بايد در صورت لزوم منتشر شده و براي كمك به ارزيابي نحوة پياده سازي تعهدات كشورهاي عضو به پيمان نامة حاضر و شناسايي و اشاره به
موانع پيش روي افراد كم توان در تحقق حقوقشان به كار روند. 3. كشورهاي عضو بايد مسئوليت انتشار اين آمارها و تضمين دسترسي افراد كم توان و ساير
افراد به آنها را بر عهده گيرند. ماده 32 همكاري بين المللي 1. كشورهاي عضو اهميت همكاري هاي بين المللي و ارتقاي آن را در حمايت از تلاش هاي ملي
به منظور تحقق اهداف و چشم اندازهاي پيمان نامة حاضر تشخيص داده و اقدامات لازم و ثمربخش را در اين خصوص در بين دو يا چند كشور و در صورت
لزوم با مشاركت سازمان هاي ملي و منطقه اي مرتبط و نهادهاي مدني، بخصوص سازمان هاي افراد كم توان، متعهد مي گردند. اين اقدامات علاوه بر ساير
موارد شامل اين موارد هم مي تواند باشد: (الف) تضمين اين امر كه همكاري هاي بين المللي و از جمله برنامه هاي توسعه بين المللي در بر گيرنده و در
دسترس افراد كم توان هم خواهد بود؛ (ب) تسهيل و پشتيباني از ظرفيت سازي از جمله از طريق تبادل و اشتراك اطلاعات، تجارت، برنامه هاي آموزشي و
فعاليت هاي نمونه؛ (پ) تسهيل همكاري در پژوهش و دستيابي به آگاهي هاي علمي و فني؛ (ت) در صورت لزوم تأمين كمك هاي فني و اقتصادي از جمله
. از طريق تسهيل دسترسي و به اشتراك گذاري فنآوري هاي كمكي و قابل دسترسي و از طريق انتقال فنآوري. ماده 33 پياده سازي و نظارت ملي 1
كشورهاي عضو، بر طبق سيستم سازماني خود، بايد يك يا چند نقطه تصميم گيري را در درون دولت براي موضاعات مرتبط با پياده سازي پيمان نامة حا ضر
طراحي كرده و بايد ملاحظات لازم را در استقرار يا طراحي يك سازوكار هماهنگ كننده در درون دولت، به منظور تسهيل فعاليت هاي مرتبط در بخش هاي
مختلف و در سطوح مختلف، بعمل آورند. 2. كشورهاي عضو بايد در صورت لزوم براساس سيستم هاي حقوقي و اجرايي خود به نگهداري، تقويت، طراحي و
تأسيس چهارچوبي مشتمل بر يك يا چند سازوكار مستقل به منظور ارتقاء، صيانت و نظارت بر پياده سازي پيمان نامة حاضر در درون دولت مبادرت ورزند.
در هنگام طراحي يا تأسيس چنين سازوكاري، كشورهاي عضو بايد اصول مرتبط با وضعيت و عملكرد نهادهاي ملي حمايت و ارتقاي حقوق بشري را مد نظر
قرار دهند. 3. نهادهاي مدني و بخصوص افراد كم توان و سازمان هاي نمايندة آنان بايد بطور كامل در فرآيند نظارت مداخله و مشاركت داشته باشند. ماده
34 كميتة حقوق افراد كم توان 1. براي انجام دادن عملكردهايي كه در ادامه ذكر مي شود، كميتة حقوق افراد كم توان (كه منبعد كمينه ناميده خواهد شد)
تشكيل مي گردد. 2. كميته در زمان لازم الاجرا شدن پيمان نامة حاضر از دوازده عضو تشكيل خواهد گرديد. پس از پيوستن 60 عضو ديگر به پيمان نامه، 6
نفر ديگر به تعداد اعضاي كميته افزوده مي شود، تا به حداكثر تعداد خود كه 18 نفر است، برسد. 3. اعضاي كميته با مسئوليت شخصي به انجام وظيفه در
كميته پرداخته و بايد داراي وجهة اخلاقي بالا و تجربه و شايستگي شناخته شده در حوزة تحت پوشش پيمان نامة حاضر باشند. در هنگام اعلام نامزدي
كانديدها از سوي كشورهاي عضو ، از آنان درخواست مي شود كه ملاحظات لازم را در خصوص مقررات ذكر شده در بند 3 مادة 4 پيمان نامة حاضر، رعايت
نمايند. 4. اعضاي كميته از سوي كشورهاي عضو انتخاب خواهند شد و ملاحظات لازم در خصوص توزيع جغرافيايي عادلانه، حضور نمايندگاني از گونه هاي
تمدني متفاوت و از سيستم هاي حقوقي اصلي، متعادل بودن جنسيت نمايندگان و مشاركت متخصصان داراي كم تواني، رعايت خواهد گرديد. 5. اعضاي
كميته با آراي مخفي و از ميان فهرست افرادي كه به نمايندگي از سوي كشورهاي عضو نامزد شده اند، در نشست هاي كشورهاي عضو انتخاب مي گردند. در
اين نشست ها، كه با حضور دو سوم اعضا رسميت مي يابد، افرادي كه بالاترين آرا را كسب كرده و اكثريت مطلق آراي كشورهاي عضو حاضر و رأي دهنده را
به دست آورند، به عضويت كميته در مي آيند. 6. اولين انتخابات بايد پيش از انقضاي مهلت شش ماهه از تاريخ لازم الاجرا شدن پيمان نامة حاضر برگزار
گردد. حداقل چهار ماه پيش از تاريخ برگزاري هر انتخابات، دبير كل سازمان ملل متحد طي نامه اي به كشور هاي عضو، از آنان درخواست مي نمايد ظرف
مدت دو ماه اسامي نامزدهايشان را ثبت نمايند. متعاقباً دبير كل فهرستي به ترتيب حروف الفبا از تمامي افراد نامزد شده و كشورهايي كه آنها را نامزد كرده
اند تهيه و اين فهرست را به كشورهاي عضو پيمان نامة حاضر تسليم مي نمايد. 7. اعضاي كميته براي يك دورة چهار ساله انتخاب مي گردند. آنها از شانس
انتخاب مجدد براي يك دورة ديگر برخوردارند. دورة خدمت شش نفر از اعضاي انتخاب شده در اولين انتخابات پس از گذشت دو سال منقضي خواهد گرديد.
بلافاصله پس از اولين انتخابات، اسامي اين شش عضو بايد از سوي رئيس نشست مورد اشاره در بند 5 ماده حاضر، به قيد قرعه انتخاب گردد. 8 . انتخاب
شش عضو اضافي كميته بايد در فاصله بين انتخابات دوره اي، بر طبق مقررات اين ماده صورت پذيرد. 9. در صورت فوت، كناره گيري يا اعلام عدم امكان
ادامة همكاري يكي از اعضاي كميته، بنا به هر دليلي، كشور عضوي كه آن عضو را نامزد نموده بود، كارشناس ديگري را كه داراي همان كيفيات بوده و
الزامات تعيين شده در مقررات مادة حاضر را برآورده سازد، به منظور خدمت در مهلت باقي مانده، معرفي خواهد نمود. 10 . كميته آيين نامة داخلي خود را
تصويب خواهد نمود. 11 . دبيركل سازمان ملل بايد كاركنان و امكانات لازم را براي اجراي ثمربخش فعاليت هاي كميته بر طبق پيمان نامة حاضر، فراهم
نموده و نشست اولية آن را ترتيب دهد. 12 . در صورت تصويب مجمع عمومي، اعضاي كميتة تشكيل شده براساس پيمان نامة حاضر، مطابق با اصول و
شرايط مصوب مجمع عمومي و به تناسب اهميت مسئوليت هاي كميته، از منابع سازمان ملل متحد، حقوق دريافت خواهند داشت. 13 . اعضاي كميته از
تسهيلات، امتيازات و مصونيت هاي كارشناسان مأمور سازمان ملل متحد كه در بخش هاي متناظر پيمان نامة امتيازات و مصونيت هاي سازمان ملل متحد
پيش بيني شده است، برخوردار خواهند بود. ماده 35 گزارش هاي كشورهاي عضو 1. هر يك از كشورهاي عضو بايد گزارش جامعي از اقدامات انجام يافته در
جهت ايفاي تعهدات خود تحت پيمان نام ة حاضر و پيشرفت هاي حاصل شده در اين خصوص را، ظرف مدت دو سال پس از لازم الاجرا شدن پيمان نامة
حاضر در كشور متبوعه خود، از طريق دبير كل به كميته تقديم نمايند. 2. بعد از تسليم اين گزارش اوليه، كشورهاي عضو بايد گزارش هاي بعدي را حداكثر
هر چهار سال يكبار و در صورت درخواست كميته در فواصل كمتر به كميته تقديم كنند. 3. كميته درخصوص كلية خط مشي هايي كه بايد در گزارش ها
رعايت گردد، تصميم گيري مي نمايد. 4. كشور عضوي كه گزارش جامع اوليه را به كميته تقديم نموده باشد، نيازي ندارد كه در گزارش هاي بعدي اطلاعاتي
را كه قبلاً ارائه نموده است تكرار نمايد. در هنگام تهيه گزارش ها براي كيمته، از كشورهاي عضو خواسته مي شود اين كار را طي يك فرآيند آزاد و سفاف
انجام داده و ملاحظات لازم را در خصوص مقررات بند 3 مادة 4 پيمان نامة حاضر رعايت نمايند. 5. گزارش ها بايد عوامل و مشكلات تأثيرگذار بر ميزان
تحقق تعهدات مندرج در پيمان نامة حاضر را مشخص نمايند. ماده 36 رسيدگي به گزارش ها 1. هر گزارش از سوي كميته مورد رسيدگي قرار گرفته و
پيشنهادها و توصيه هاي عمومي، در صورت لزوم، در مورد آنها بعمل آمده و به كشور عضو مسترد مي گردد. كشور عضو مجاز است با هرگونه اطلاعات به
انتخاب خود به كميته پاسخ گويد. كميته مي تواند اطلاعات تكميلي را در خصوص پياده سازي پيمان نامة حاضر، از كشورهاي عضو درخواست نمايد. 2. اگر
يكي از كشورهاي عضو در تقديم گزارش اهمال نمايد، كميته مجاز است لزوم تحقيق در خصوص اجراي پيمان نامة حاضر را به استناد اطلاعات قابل اعتماد
در دسترس كميته، به كشور مربوطه اعلام و در صورت عدم تحويل گزارش پس از مهلت سه ماهه از اخطار اين تحقيق را انجام دهد. كميته از كشور متبوع
جهت مشاركت در اينگونه تحقيقات دعوت بعمل خواهد آورد. در صورتي كه كشور مربوطه در پاسخ گزارش لازم را تقديم نمايد، ترتيبات مقرر در بند اول
ماده حاضر اعمال خواهند شد. 3. دبير كل سازمان ملل متحد به گزارش هاي تمامي كشورهاي عضو دسترسي خواهد داشت. 4. كشورهاي عضو بايد گزارش
هاي خود را بطور گسترده در كشورهاي متبوع خود در اختيار عموم قرار داده و دسترسي به پيشنهادها وتوصيه هاي مربوط به گزارش ها را تسهيل نمايند.
5. كميته در صورت صلاحديد، بايد گزارش هاي كشورهاي عضو را به منظور برآوردن درخواست ها، يا مشخص ساختن نياز به توصيه ها يا مشاوره هاي فني
مندرج در آنها، به همراه مشاهدات و توصيه هاي كميته در خصوص اين درخواست ها يا اشارات به آژانس ها، سرمايه گذاري ها و برنامه هاي ملل متحد
منتقل نمايد. ماده 37 همكاري ميان كشورهاي عضو و كميته 1. تمامي كشورهاي عضو بايد با كميته هكاري كرده و اعضاي كميته را در تحقق وظايفشان
ياري نمايند. 2. كميته در روابط خود با كشورهاي عضو، ملاحظات لازم را در خصوص روش ها و شيوه هاي بهبود ظرفيت هاي ملي، به منظور پياده سازي
پيمان نامة حاضر، از جمله از طريق همكاري هاي بين المللي بعمل خواهد آورد. ماده 38 روابط كميته با ساير بخش هاي سازمان ملل متحد به منظور
تقويت پياده سازي مؤثر پيمان نامة حاضر و تشويق همكاري هاي بين المللي در حوزه هاي تحت پوشش اين پيمان نامه: (الف) آژانس هاي تخصصي و ساير
بخش هاي سازمان ملل متحد متعهد مي گردند كه ملاحظات مربوط به پياده سازي ترتيبات پيمان نامة حاضر را تا جايي كه در حوزه وظايف آنها مي گنجد
بر عهده گيرند. كميته مي تواند هرگاه كه لازم ديد از آژانس هاي تخصصي و ساير بخش هاي ذيصلاح سازمان ملل متحد، براي ارائة نظرات تخصصي در
پياده سازي پيمان نامه و در حوزه هايي كه در چشم انداز وظايف محولة آنان مي گنجد، دعوت بعمل آورد. كميته مي تواند از آژانس هاي تخصصي و ساير
بخش هاي سازمان ملل متحد درخواست نمايد گزارش هاي خود را در خصوص پيمان نامه، در حوزه هاي مربوط به وظايف محوله آنان، به كميته تقديم
نمايند؛ (ب) كميته مجاز است در راستاي اجراي وظايف خود، در صورت صلاخديد و با هدف سازگار شدن با خط مشي ها، پيشنهادها و توصيه هاي عمومي
ساير بخش هاي سازمان ملل متحد، كه بر اساس پيمان هاي بين اللمللي حقوق بشري تتشكيل شده اند و به منظور اجتناب از موازي كاري و همپوشاني در
اجراي وظايف آنان، با آنها مشورت بعمل آورد. ماده 39 گزارش كميته كميته بايد هر دو سال يكبار گزارش فعاليت هاي خود را به مجمع عمومي و شوراي
اقتصادي و اجتماعي اعلام نموده و مي تواند پيشنهاد ها و توصيه هاي عمومي خود را بر اساس ارزيابي گزارش ها و اطلاعات دريافتي از كشورهاي عضو، ارائه
. نمايد. اين پيشنهادها و توصيه هاي عمومي بايد در كنار نقطه نظرات كشورهاي عضو در گزارش كميته گنجانده شوند. ماده 40 كنفرانس كشورهاي عضو 1
كشورهاي عضو به منظور تبادل نظر در خصوص موضوعات مرتبط با پياده سازي پيمان نامة حاضر بطور منظم در كنفرانس كشورهاي عضو با هم ديدار
خواهند كرد. 2. حداكثر شش ماه پس از لازم الاجرا شدن پيمان نامة حاضر، كنفرانس كشورهاي عضو بايد از سوي دبير كل سازمان ملل متحد برگزار گردد.
جلسات بعدي به صورت دو سالانه، يا براساس تصميم كنفرانس كشورهاي عضو، از طرف دبير كل سازمان ملل متحد برگزار مي گردد. ماده 41 امانت دار
دبير كل سازمان ملل متحد امانت دار پيمان نامة حاضر خواهد بود. ماده 42 امضا پيمان نامة حاضر براي امضا از طرف تمامي دولت ها و سازمان هاي
يكپارچه منطقه اي از تاريخ 30 مارس 2007 ، در مقر سازمان ملل متحد در نيويورك، مفتوح مي باشد. ماده 43 درخواست عضويت پيمان نامة حاضر بايد
در معرض تصويب دولت هاي امضا كننده و تائيد رسمي سازمان هاي يكپارچه منطقه اي قرار گيرد. پيمان نامه در دسترس تمامي دولت ها يا سازمان هاي
به معناي « سازمان همكاري منطقه اي » . همكاري منطقه اي كه آن را امضا نكرده اند، قرار خواهد داشت. ماده 44 سازمان هاي همكاري منطقه اي 1
سازمان متشكل از دولت هاي مستقل يك منطقه است كه دولت هاي عضو در آن داراي صلاحيت در خصوص موضوعات تحت كنترل پيمان نامة حاضر مي
باشند. اين سازمان ها بايد تدر چارچوب ابزارهاي اعلام رسمي خودشان، گسترة صلاحيت خود را در خصوص موضوعات مصوب اين پيمان نامه اعلام نمايند.
متعاقباً آنها بايد هرگونه تغيير در گسترة صلاحيت خود را به امانتدار اطلاع دهند. 2. ارجاعات به كشورهاي عضو در پيمان نامة حاضر اين سازمان ها را هم،
در محدودة صلاحيت آنها، در بر خواهد دهند. 3. به منظور برآورده كردن اهداف بند 1 ماده 45 و بندهاي 2 و 3 ماده 47 ، هيچ گونه شرايط اعمال شده از
سوي سازمان همكاري منطقه اي، نبايد به حساب آورده شود. 4. سازمان هاي همكاري منطقه اي در موضوعاتي كه در حوزه صلاحيت آنها مي گنجند، مي
توانند از حق رأي دادن در كنفرانس كشورهاي عضو، با تعداد آرايي برابر با تعداد كشورهاي عضو سازمان كه اعضاي پيمان نامة حاضر هستند، برخوردار
گردند. در صورتي كه هر يك از دولت هاي عضو چنين سازماني از حق خود در رأي دادن استفاده نمايد، سازمان نمي تواند از حق رأي دادن خود استفاده
كند و بالعكس. ماده 45 لازم الاجرا شدن 1. پيمان نامة حاضر سي روز پس از تسليم بيستمين اعلام عضويت يا تصويب، لازم الاجرا خواهد شد. 2. براي هر
كشور يا سازمان همكاري منطقه اي، كه پيمان نامه را پس از تسليم بيستمين اعلام تصويب، تأييد رسمي يا مورد پذيرش قرار دهد، پيمان نامه در سي امين
روز پس از تسليم اين اعلام از سوي آن دولت لازم الاجرا خواهد شد. ماده 46 حق تحفظ 1. حق تحفظ هايي كه مغاير با منظور و اهداف پيمان نامة حاضر
باشند، مجاز نخواهد بود. 2. حق تحفظ را مي توان در هر زمان اعمال نمود. ماده 47 اصلاحيه ها 1. هر كشور عضو مي تواند اصلاحيه اي بر پيمان نامة حاضر
تهيه و آن را به دبير كل سازمان ملل متحد تقديم نمايد. دبير كل بايد تمامي اصلاحيه هاي پيشنهادي را همراه با درخواست اعلام نظر در خصوص موافقت
كشورهاي عضو با تشكيل كنفرانس كشورهاي عضو، به منظور تبادل نظر و تصميم گيري در خصوص پيشنهادها، به كشورهاي عضو ارسال نمايد. در چنين
مواردي و در صورتي كه ظرف مدت چهار ماه از تاريخ ارسال، حداقل يك سوم از كشورهاي عضو با برگزاري كنفرانس موافق باشند، دبير كل بايد كنفرانس را
با حمايت سازمان ملل متحد برگزار نمايد. هر اصلاحيه با اكثريت دو سوم از كشورهاي عضو حاضر مورد پذيرش قرار مي گيرد و رأي گيري براي تأييد بايد از
طرف دبير كل به مجمع عمومي و بعد از آن براي تصويب به كليه كشورهاي عضو تقديم گردد. 2. اصلاحيه اي كه براساس ترتيبات مقرره در بند 1 مادة
حاضر طرح و تصويب شود، در سي امين روز پس از اين كه تعداد اعلام تصويب هاي تقديم شده به دو سوم تعداد كشورهاي عضو در تاريخ تصويب اصلاحيه
برسد، لازم الاجرا خواهد شد. از آن به بعد، اين اصلاحيه براي هر كشور عضو، در سي امين روز پس از تسليم اعلام قبولي، لازم الاجرا خواهد شد. يك
اصلاحيه تنها براي كشورهايي كه آن را تصويب نموده اند الزام آور خواهد بود. 3. اگر كنفرانس كشورهاي عضو با اجماع اصلاحيه اي را بر طبق بند 1 مادة
39 و 40 پيمان نامه باشد، اين اصلاحيه در سي امين روز پس از اين كه تعداد اعلام ،38 ، حاضر مطرح و تصويب نمايد كه منحصراً در ارتباط با اصول 34
تصويب هاي تسليم شده به تعداد دو سوم كشورهاي عضو در تاريخ طرح اصلاحيه برسد، براي تمام كشورهاي عضو لازم الجرا خواهد بود. ماده 48 خروج از
پيمان نامه هر كشور عضو مي تواند با اعلام كتبي به دبير كل سازمان ملل متحد، از پيمان نامة حاضر خارج شود. خروج از پيمان نامه يك سال پس از تاريخ
دريافت اعلام از سوي دبير كل عملي مي شود. ماده 49 قالب هاي در دسترس متن پيمان نامة حاضر بايد در قالب هاي دسترس پذير، قابل دستيابي باشد.
ماده 50 متن هاي معتبر متن هاي عربي، چيني، انگليسي، فرانسوي، روسي و اسپانيايي پيمان نامة حاضر، همگي از اعتبار يكساني برخوردارند. با حضور
امضا كنندگان تام الاختيار ذيل كه از طرف دولت هاي متبوع خود براي اين امر كاملاً مجاز مي باشند، پيمان نامة حاضر به امضاء رسيد. پيمان نامة حقوق
افراد كم توان (كنوانسيون حقوق معلولان) ديباچه: كشورهاي عضو پيمان نامة حاضر (الف) ضمن تأكيد بر اصول مصرح در منشور ملل متحد كه ارزش و
كرامت ذاتي و حقوق برابر و سلب ناشدني تمامي اعضاي خانواده بسشري را به مثابة بنيان آزادي، عدالت وصلح در جهان به رسميت مي شناسند؛ (ب) با به
رسميت شناختن اين نكته كه ملل متحد، در اعلاميه جهاني حقوق بشر و در پيمان نامة بين المللي حقوق بشر، بر اين امر تأكيد و موافقت كرده است كه
كليه افراد بدون هيچ گونه تبعيصي از تمامي آزادي ها و حقوق ذكر شده در آن اعلاميه و پيمان نامه برخوردارند؛ (پ) ضمن تأييد مجدد بر جهانشمول
بودن، منفك نبودن، وابستگي متقابل و روابط دروني تمامي حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين و ضرورت تضمين بهره مندي كامل و بدون تبعيض افراد كم
توان از اين حقوق و آزادي ها؛ (ت) ضمن يادآوري ميثاق جهاني حقوق اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي ؛ ميثاق جهاني حقوق مدني و سياسي ؛ پيمان نامة
بين المللي رفع كليه اشكال تبعيض نژادي ؛ پيمان نامة رفع كليه اشكال تبعيض عليه زنان ؛ پيمان نامة منع شكنجه و ساير رفتارها يا مجازات هاي بي
رحمانه، غير انساني يا تحقير آميز ؛ پيمان نامه حقوق كودك ؛ و پيمان نامة بين المللي دفاع از حقوق تمامي كارگران مهاجر و اعضاي خانواده هاي آنان ؛
(ث) ضمن به رسميت شناختن اين امر كه كم تواني مفهومي رو به رشد بوده و معلوليت ناشي از تعامل ميان افراد داراي اختلال و موانع نگرشي و محيطي
است كه از مشاركت كامل و ثمربخش آنان در جامعه به ميزان برابر با سايرين جلو گيري مي كند؛ (ج) ضمن تشخيص اهميت اصول و خط مشي هاي مصرح
در برنامة جهاني اقدام در خصوص افراد كم توان و نيز قواعد استاندارد برابر سازي فرصتها براي افراد كم توان در جهت تأثيرگذاري بر ارتقاء، صورت بندي و
ارزيابي سياستها، طرحها، برنامه ها و اقدامات در سطوح ملي، منطقه اي و بين المللي به منظور برابر سازي فزونتر فرصتها براي افراد كم توان؛ (چ) ضمن
تأكيد بر اهميت برجسته ساختن موضوعات كم تواني به مثابة بخش يك پارچه اي از راهبردهاي متناظر با توسعه پايدار؛ (ح) همچنين با برسميت شناختن
اين امر كه تبعيض بر عليه افراد بر مبناي كم تواني به منزلة نقض ارزش و كرامت ذاتي افراد بشري است؛ (خ) به علاوه با به رسميت شناختن تنوع افراد كم
توان؛ (د) ضمن به رسميت شناختن ضرورت ارتقاء و حمايت از حقوق كلية افراد كم توان، منجمله افرادي كه نيازمند حمايت هاي فزون تر هستند؛ (ذ)
ضمن ابراز نگراني از اين امر كه عليرغم تمامي اين شيوه ها و تعهدات افراد كم توان همچنان با موانعي بر سر راه مشاركتشان به عنوان اعضاي برابر جامعه
روبرو بوده و نقض حقوق بشري آنان در تمامي بخش هاي جهان هنوز ادامه دارد؛ (ر) ضمن به رسميت شناختن اهميت همكاري هاي بين المللي در پيشبرد
شرايط زيستي افراد كم توان در تمامي كشورها بخصوص كشورهاي در حال توسعه؛ (ز) ضمن به رسميت شناختن وجود ارزشمند و سهم بالقوه اي كه افراد
كم توان در بهزيستي نهايي و تنوع جوامع شان دارند، و اينكه ارتقاي بهره مندي كامل افراد كم توان از حقوق بشري و آزادي هاي بنياديشان و مشاركت
كامل آنان، منجر به تقويت حسن تعلق آنان و پيشرفت هاي چشمگير در توسعه اقتصادي، اجتماعي و انساني جامعه و ريشه كني فقر خواهد گرديد؛ (ژ)
ضمن به رسميت شناختن اهميت خودمختاري و استقلال فردي براي افراد كم توان، از جمله آزادي اتخاذ تصميم براي خودشان؛ (س) نظر به اين كه افراد
كم توان بايد فرصت مداخلة فعال درفرآيندهاي تصميم سازي هاي مرتبط با سياست ها و برنامه ها، منجمله سياست ها و برنامه هايي كه مستقيماً با خود
آنها در ارتباط است، داشته باشند؛ (ش) ضمن ابراز نگراني از شرايط دشوار فراروي افراد كم توان كه در معرض اشكال چندگانه يا تشديد شدة تبعيض بر
مبناي نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب، ديدگاه هاي سياسي و غيره، خاستگاه ملي، قومي، قبيله اي يا اجتماعي، دارايي، تولد، سن و ساير موقعيت ها مي
باشند؛ (ط) ضمن به رسميت شناختن اين امر كه زنان و دختران كم توان اغلب با خطر بيشتر خشونت، ضرب و جرح يا سؤ استفاده، غفلت يا رفتار مسامحه
كارانه، سؤ رفتار يا بهره كشي، در داخل و خارج از خانه مواجهند؛ (ظ) ضمن به رسميت شناختن اين امر كه كودكان كم توان بايد بهره مندي كامل از تمامي
حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين، به ميزان برابر با ساير كودكان، داشته و ضمن يادآوري تعهداتي كه كشورهاي عضو پيمان نامه حقوق كودك براي
دستيابي به اين اهداف بر عهده گرفته اند؛ (ع) ضمن تأكيد بر ضرورت عدم دخيل نمودن يك چشم انداز جنسيتي در تمامي تلاش ها جهت ارتقاي بهره
مندي كامل افراد كم توان از حقوق بشري و آزادي هاي بنيادي؛ (غ) ضمن برجسته ساختن اين واقعيت كه اكثريت افراد كم توان در شرايط فقر بسر برده و
در همين رابطه به رسميت شناختن ضرورت حياتي توجه به تأثيرات منفي فقر بر افراد كم توان؛ (ص) با در نظر گرفتن اينكه شرايط صلح و مامنيت مبتني
بر احترام كامل به اهداف و اصول مصرح در منشور ملل متحد و رعايت ابزارهاي قابل اجراي حقوق بشر، بخصوص در حين درگيري هاي مسلحانه و اشغال
بيگانه، براي حمايت همه جانبه از افراد كم توان، از ضرورت بالايي برخوردارند؛ (ض) ضمن به رسميت شناختن اهميت دسترسي به محيط فرهنگي،
اقتصادي، اجتماعي و فيزيكي و به بهداشت و آموزش، و به اطلاعات و ارتباطات، در قادر سازي افراد كم توان به منظور بهره مندي كامل از حقوق بشر آزادي
هاي بنيادين؛ (ف) با يقين به اينكه هر فرد نسبت به افراد ديگر و نسبت به جامعه اي كه به آن تعلق دارد، وظايفي بر عهده داشته و مسئوليت محقق ساختن
ارتقاء و نظارت بر حقوق به رسميت شناخته شده در ميثاق جهاني حقوق بشر را بر دوش دارد؛ (ق) با اذعان به اين امر كه خانواده واحد طبيعي و بنيادين
جامعه بوده و تحت حمايت جامعه و دولت قرار دارد و اينكه افراد كم توان و اعضاي خانوادة آنان بايد از حمايت ها و ياري هاي ضروري در جهت قادرسازي
خانواده ها به منظور تشريك مساعي در بهره مندي كامل و برابر افراد كم توان از حقوقشان، برخوردار گردند؛ (ك) و با اذعان بر اين امر كه يك پيمان نامة
بين المللي جامع و فراگير براي ارتقاء و حمايت از حقوق و كرامت افراد كم توان نقش چشمگيري در رفع كاستي هاي آشكار اجتماعي افراد كم توان و
ارتقاي مشاركت آنان با فرصت هاي برابر در سپهرهاي مدني، سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي، هم در كشورهاي توسعه يافته و هم در كشورهاي در
حال توسعه، خواهد داشت؛ موافقت خود را با اصول ذيل اعلام مي دارند: ماده 1 اهداف هدف از پيمان نامة حاضر ارتقاء، حمايت و تضمين بهره مندي كامل و
برابر تمامي افراد كم توان از كليه حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين، و ترويج احترام به كرامت ذاتي آنها مي باشد. افراد كم توان شامل تمامي افرادي مي
شوند كه داراي اختلالات ديرپاي جسمي، ذهني، هوشي يا حسي هستند و اين اختلالات در تعامل با موانع گوناگون، از مشاركت كامل و ثمربخش آنان در
شامل زبان ها، نمايش متن، بريل، « ارتباطات « : جامعه، به ميزان برابر با سايرين، جلوگيري مي كنند. ماده 2 تعاريف به منظور اهداف پيمان نامة حاضر
ارتباطات ملموس، درشت نمايي، چند رسانه اي قابل دسترسي و همچنين ارتباطات مكتوب، صوتي، زبان صريح، خوانندة انساني و شيوه ها، ابزارها و قالب
شامل زبان هاي گفتاري و اشاره و ساير اشكال « زبان » . هاي ارتباطات غير كلامي و جايگزين ، منجمله فناوري اطلاعات و ارتباطات قابل دسترسي مي باشد
به معناي هر گونه تمايز، طرد يا محدوديت براساس ناتواني است كه هدف يا تأثير آن ايجاد « تبعيض بر مبناي ناتواني » . زبان هاي غير گفتاري مي باشد
اختلال يا از ميان بردن حق شناسايي، بهره مندي يا احقاق كليه حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين، به ميزان برابر با سايرين، در حوزه هاي سياسي،
مناسب » . اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، مدني و ساير حوزه ها مي باشد. اين مورد شامل كلية اشكال تبعيض از جمله نفي مناسب سازي معقول مي شود
به معناي تعديلات و سازگاري هاي ضروري و لازمي است كه بدون تحميل فشارهاي نامتجانس يا غير ضروري، هر گاه در مورد خاصي « سازي معقول
طراحي » . ضرورت يابند، بهره مندي و يا تحقق كلية حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين را براي افراد كم توان، به ميزان برابر با سايرين، تضمين مي نمايند
به معناي طراحي محصولات، محيط، برنامه ها و خدمات به نحوي است كه تا حد امكان بدون نياز به تعديل يا طراحي ويژه براي همه افراد قابل « فراگير
نبايد موجب ممانعت از كاربرد وسايل كمكي براي گروه هاي خاص افراد كم توان در موارد ضروري شود. ماده 3 اصول عام « طراحي فراگير » . استفاده باشد
اصول پيمان نامة حاضر، موارد ذيل خواهند بود: (الف) احترام به كرامت ذاتي، خودمختاري فردي از جمله آزادي انجام انتخاب شخصي، و استقلال فردي:
(ب) عدم تبعيض؛ (پ) مشاركت كامل و ثمربخش و تلفيق در جامعه؛ (ت) احترام به تفاوت ها و پذيرش افراد كم توان به عنوان بخشي از تنوع انساني و
بشريت؛ (ث) برابري فرصت ها؛ (ج) دسترسي؛ (چ) برابري ميان زن و مرد؛ (ح) احترام به ظرفيت هاي در حال رشد كودكان كم توان و حرمت قايل شدن
براي حق كودكان كم توان در حفظ هويت خودشان؛ ماده 4 تعهدات عام 1. كشورهاي عضو متعهد مي گردند تحقق كامل تمامي حقوق بشري و آزادي هاي
بنيادين را براي كلية افراد كم توان بدون هيچ گونه تبعيضي بر مبناي كم تواني تضمين نموده و ارتقاء بخشند. براي دستيابي به اين هدف، كشورهاي عضو
متعهد مي گردند: (الف) كليه ابزارهاي قانونگذاري، اجرايي و ساير ابزارها را در جهت پياده سازي حقوق به رسميت شناخته شده در پيمان نامة حاضر به كار
گيرند؛ (ب) كليه ابزارهاي لازم، منجمله ابزارهاي قانونگذاري را در جهت تعديل يا لغو قوانين، مقررات، آداب و رسوم و اقدامات رايج كه متضمن تبعيض بر
عليه افراد كم توان مي باشد، به كار گيرند؛ (پ) ارتقاء و دفاع از حقوق بشري افراد كم توان را در تمامي سياست ها و برنامه ها مد نظر قرار دهند؛ (ت) از
دست زدن به هر گونه اقدام يا فعاليت مغاير با پيمان نامة حاضر اجتناب ورزيده و تضمين نمايند كه مقامات و نهادهاي عمومي بر طبق پيمان نامة حاضر
اقدام خواهند نمود؛ (ث) كليه اقدامات لازم را در جهت رفع تبعيض بر مبناي كم تواني از سوي هر فرد سازمان يا مؤسسة خصوصي انجام دهند؛ (ج) پژوهش
و توسعة كالاها، خدمات، تجهيزات و امكانات را با طراحي فراگير بر طبق تعريف مادة 2 پيمان نامة حاضر به نحوي كه نيازمند حداقل مناسب سازي احتمالي
و كمترين هزينه در جهت تطابق با نيازهاي يك فرد كم توان باشد، متعهد گرديده يا ارتقاء بخشند تا دسترسي و استفاده از آنها توسط اين افراد ارتقاء يافته
و طراحي فراگير را در توسعة استانداردها و خط مشي ها تشويق نمايند؛ (چ) پژوهش و توسعه و نيز در دسترس بودن و كاربرد فنآوري هاي نوين، منجمله
فناوري هاي اطلاعات و ارتباطات، وسايل كمكي راه پيماني ، ابزارها و فنآوري هاي كمكي مناسب براي افراد كم توان را با اولويت فنآوري هاي ارزان قيمت،
بر عهده گرفته يا تشويق نمايند؛ (ح) اطلاعات قابل دسترسي براي افراد كم توان را در خصوص وسايل كمكي راه پيمايي، ابزارها و فنآوري هاي كمكي،
منجمله فنآوري هاي نوين و نيز ساير اشكال خدمات و تسهيلات كمكي و حمايتي تأمين نمايند؛ (خ) آموزش شاغلين و كاركناني را كه با افراد كم توان سر و
كار دارند در زمينة حقوق به رسميت شناخته شده در پيمان نامة حاضر تشويق نمايند، به نحوي كه كمك ها و خدمات تضمين شده از سوي اين حقوق بهتر
تأمين شوند؛ 2. در خصوص حقوق اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي، هر يك از كشورهاي عضو متعهد مي گردند اقدامات لازم را به ميزان حداكثر منابع در
دسترس خويش، و در صورت نياز در قالب همكاري هاي بين المللي، با چشم انداز دستيابي بيش از پيش به تحقق كامل اين حقوق، بدون لطمه زدن به آن
دسته از تعهدات مندرج در پيمان نامة حاضر كه براساس قوانين بين المللي بلافاصله قابل اعمال مي باشند، به كار بندند. 3. در جهت اجرا و پياده سازي
قوانين و سياست ها به منظور تحقق پيمان نامة حاضر، و در ساير فرآيندهاي تصميم گيري در ارتباط با موضوعات مرتبط به افراد كم توان، كشورهاي عضو
بايد افراد كم توان، منجمله كودكان كم توان را بطور فعال دخيل ساخته و از مشاوره با آنان بهره مند گردند؛ 4. هيچ يك از مندرجات پيمان نامة حاضر نبايد
بر مقرراتي كه در تحقق حقوق افراد كم توان مساعدتر بوده و در قوانين يك كشور عضو يا قوانين بين المللي لازم الاجرا در آن كشور مندرج هستند، تأثير
بگذارد. نبايد هيچ گونه محدوديت يا نقضي در خصوص هر يك از حقوق انساني و آزادي هاي بنيادين به رسميت شناخته شده يا موجود در كشورهاي عضو
در هنگام تبديل اين پيمان نامه به قانون، پيمان، مقررات يا آداب و رسوم، به اين بهانه كه پيمان نامة حاضر اين حقوق و آزادي ها را به رسميت نشناخته يا
آنها را به ميزان كمتري به رسميت شناخته است، ايجاد گردد. 5. مفاد پيمان نامة حاضر بايد به تمامي بخش هاي دولت هاي فدرال بدون هيچ گونه
محدوديت يا استثنايي تسري يابد. ماده 5 برابري و عدم تبعيض 1. كشورهاي عضو اذعان دارند كه تمامي افراد در پيشگاه قانون برابر بوده و بدون هيچ
تبعيضي از حمايت يكسان و سود برابر از قانون برخوردارند. 2. كشورهاي عضو بايد هرگونه تبعيض را بر مبناي كم تواني ممنوع كرده و حمايت قانوني و مؤثر
و برابر را بر عليه تبيض در تمام زمينه ها براي افراد كم توان تضمين نمايند. 3. به منظور تشويق برابري و رفع تبعيض، كشورهاي عضو بايد تمامي اقدامات
لازم را در جهت تضمين برقراري مناسب سازي معقول بكار بندند. 4. اقدامات خاصي كه در تسريع يا دستيابي به برابري واقعي افراد كم توان در قالب پيمان
نامة حاضر ضروري است، نبايد به عنوان تبعيض در نظر گرفته شوند. ماده 6 زنان كم توان 1. كشورهاي عضو اذعان دارند كه زنان و دختران كم توان در
معرض تبعيضات چندگانه بوده و در همين خصوص بايد اقداماتي در جهت تضمين بهره مندي كامل و برابر آنان از تمامي حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين
صورت گيرد. 2. كشورهاي عضو بايد تمامي اقدامات لازم را در جهت كسب اطمينان از توسعه، پيشرفت و توانمندي كامل زنان، به منظور تضمين تحقق و
بهره مندي كامل آنان از حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين پيش بيني شده در پيمان نامة حاضر به كار بندند. ماده 7 كودكان كم توان 1. كشورهاي عضو
بايد تمامي اقدامات لازم را در جهت تضمين بهره مندي كامل كودكان كم توان از كليه حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين، به ميزان برابر با ساير كودكان،
بعمل آورند. 2. در تمامي اقدامات مربوط به كودكان كم توان، منافع عالية كودك بايد اصلي ترين ملاحظه باشد. 3. كشورهاي عضو بايد تضمين نمايند كه
كودكان كم توان حق ابراز آزادانه عقايد خود را در تمامي مسايل مرتبط با خودشان داشته و به نظرات آنها متناسب با سن و بلوغ شان، به ميزان برابر با ساير
كودكان قدر داده شده و كمك هاي متناسب با سن و كم تواني آنان براي تحقق اين حق در اختيارشان قرار داده مي شود. ماده 8 آگاه سازي 1. كشورهاي
عضو انجام اقدامات آني، ثمربخش و لازم را خصوص موارد ذيل متعهد مي گردند: (الف) افزايش آگاهي در ميان جامعه، منجمله در سطح خانواده، در خصوص
افراد كم توان و تحكيم احترام به حقوق و حرمت افراد كم توان؛ (ب) مبارزه با كليشه ها، پيشداوري ها و اقدامات زيانبار در خصوص افراد كم توان، از جمله
اقدامات مبتني بر جنس وسن، در تمام حوزه هاي زندگي؛ (پ) ارتقاي آگاهي در خصوص توانايي ها و ويژگي هاي افراد كم توان. 2. ابزارهاي دستيابي به اين
( ii ) ؛ تقويت پذيرش حقوق افراد كم توان ( I ) : اهداف عبارتند از: (الف) شروع و پيگيري برنامه هاي آگاه سازي عمومي ثمربخش و طراحي شده به منظور
تشويق به رسميت شناختن مهارت ها، شايستگي ها و توانايي هاي ( iii ) ؛ تشويق برداشت هاي مثبت و آگاهي اجتماعي فزون تر در خصوص افراد كم توان
افراد كم توان، و ويژگي هاي آنان در محل كار و بازار كار؛ (ب) القاي نگرش احترام آميز به حقوق افراد كم توان در تمامي مقاطع سيستم آموزشي، منجمله
در بين تمامي كودكان از سنين پايين؛ (پ) تشويق كليه اصحاب رسانه ها در به تصوير كشاندن افراد كم توان به نحوي كه با اهداف پيمان نامة حاضر سازگار
باشد؛ (ت) ارتقاي برنامه هاي آموزشي آگاه سازي در خصوص افراد كم توان و حقوق افراد كم توان . ماده 9 دسترسي 1. به منظور قادر ساختن افراد كم توان
براي زندگي مستقل و مشاركت كامل در تمامي جنبه هاي زندگي، كشورهاي عضو بايد اقدامات لازم را در جهت تضمين دسترسي افراد كم توان، به ميزان
برابر با سايرين، به محيط هاي فيزيكي، حمل و نقل، اطلاعات و ارتباطات، از جمله سيستم ها و فنآوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي و به ساير تسهيلات و
خدماتي كه در اختيار عموم قرار دارند، هم در محيط شهري و هم در محيط روستايي، به عمل آورند. اين اقدامات كه بايد شامل شناسايي و رفع موانع
دسترسي باشد، علاوه بر ساير موارد، بايد در اين موارد هم اعمال گردد: (الف) ساختمان ها، معابر، حمل و نقل و ساير تسهيلات در فضاهاي روبسته و روباز،
منجمله مدارس، منازل، تسهيلات درماني و محل هاي كار؛ (ب) خدمات اطلاعاتي و ارتباطاتي و غيره، خدمات الكترونيكي و خدمات اضطراري ؛ 2. كشورهاي
عضو همچنين بايد اقدامات لازم را در خصوص موارد ذيل بعمل آورند: (الف) توسعه، ترويج و نظارت بر پياده سازي حداقل استانداردها و خط مشي ها براي
دسترس پذير بودن تسهيلات و خدماتي كه در اختيار عموم قرار دارند؛ (ب) كسب اطمينان از اين موضوع كه بخش هاي خصوصي تأمين كننده تسهيلات و
خدمات براي عموم، كليه جنبه هاي دسترسي براي افراد كم توان را مد نظر قرار دهند؛ (پ) تأمين آموزش براي افراد ذينفع در خصوص موضوعات دسترسي
كه افراد كم توان با آنها روبرو هستند؛ (ت) ارائة اطلاعات به خط بريل و به شيوه اي كه خواندن و درك آن آسان باشد، در ساختمان ها و تسهيلات در اختيار
عموم؛ (ث) تأمين انواع راهنماها و واسطه هاي زنده ، از جمله راهنماها، خواننده ها و مفسران حرفه اي زبان اشاره ، در جهت تسهيل دسترسي به ساختمان
ها و ساير تسهيلات در اختيار عموم؛ (ج) تشويق ساير اشكال مناسب كمك و حمايت از افراد كم توان به منظور تضمين دسترسي آنان به اطلاعات؛ (چ)
تشويق دسترسي افراد كم توان به سيستم ها و فنآوري هاي نوين اطلاعاتي و ارتباطاتي، منجمله اينترنت؛ (ح) تشويق طراحي، توسعه، توليد و توزيع سيستم
ها و فنآوري هاي قابل دسترسي اطلاعاتي و ارتباطاتي سطح پايين ، به نحوي كه اين سيستم ها و فنآوري ها با حداقل قيمت در دسترس باشند. ماده 10
حق حيات كشورهاي عضو مجدداً تأكيد دارند تمامي موجودات بشري داراي حق ذاتي حيات بوده و بايد تمامي اقدامات لازم براي تضمين بهره مندي كامل
افراد كم توان، به ميزان برابر با سايرين، از اين حق بعمل آيد. ماده 11 موقعيت هاي خطر بار و اضطرارهاي بشر دوستانه كشورهاي عضو بايد مطابق تعهداتي
كه بر اساس قوانين بين المللي، از جمله قانون بين المللي بشر دوستانه و قانون بين المللي حقوق بشر ، بر عهده دارند، تمامي اقدامات لازم را به منظور
تضمين حمايت و امنيت افراد كم توان در موقعيت هاي درگيري مسلحانه، اضطرارهاي بشر دوستانه و وقوع بلاياي طبيعي بعمل آورند. ماده 12 شناسايي
برابر در پيشگاه قانون 1. كشورهاي عضو مجدداً تأكيد دارند كه افراد كم توان در همه جا بعنوان افراد بشري از حق شناسايي در پيشگاه قانون برخوردار
. هستند. 2. كشورهاي عضو بايد بهره مندي افراد كم توان از مزاياي حقوقي را به ميزان برابر با سايرين در تمامي جنبه هاي حيات به رسميت بشناسند. 3
كشورهاي عضو بايد اقدامات لازم را در جهت تأمين دسترسي افراد كم توان به حمايت هايي كه در احقاق مزاياي حقوقي خود به آن نيازمند هستند، بعمل
آورند. 4. كشورهاي عضو بايد تضمين كنند كه كليه اقدامات مرتبط با احقاق مزاياي حقوقي را به منظور عرضه صيانت هاي لازم و كافي در جهت پيشگيري
از سؤرفتار منطبق با قانون بين المللي حقوق بشر تأمين خواهند نمود. اين صيانت ها بايد تضمين كنند كه اقدامات مرتبط با احقاق مزاياي حقوقي به حقوق
اراده و تمايلات افراد حرمت قايل شده فارغ از تعارض منافع و تأثيرات اجباري بوده متناسب و سازگار با شرايط فرد باشد و در كوتاه ترين زمان ممكن اعمال
شده و در معرض نظارت مستمر از سوي مقامات صالحه مستقل و بي طرف يا دستگاه قضايي قرار داشته باشد. اين صيانت ها بايد متناسب با ميزان اثر
گذاري اين اقدامات بر حقوق و منافع فرد باشند. 5. بر اساس ترتيبات مقرره در ماده حاضر، كشورهاي عضو بايد كليه اقدامات لازم و كافي را به منظور
تضمين حقوق برابر افراد كم توان در مالكيت يا به ارث بردن اموال و دارايي ها، كنترل امور مالي خودشان و دارا بودن دسترسي برابر به سپرده ها و وام هاي
بانكي و ساير اشكال اعتبارات مالي بعمل آورده و بايد تضمين نمايند كه افراد كم توان به اجبار از دارايي هاي خود محروم نمي شوند. ماده 13 دسترسي به
محاكم 1. كشورهاي عضو بايد دسترسي ثمربخش به محاكم را براي افراد كم توان، به ميزان برابر با سايرين، از جمله از طريق ترتيب دادن تمهيدات رويه اي
و متناسب با سن، به منظور تسهيل نقش ثمربخش آنها بعنوان نقش آفرينان مستقيم و غير مستقيم، از جمله بعنوان شهود، در تمامي مراحل قضايي، شامل
بازپرسي و ساير مراحل مقدماتي، تضمين نمايند. 2. به منظور كمك به دسترسي ثمربخش افراد كم توان به محاكم كشورهاي عضو بايد آموزش هاي لازم را
براي كاركنان حوزه امور قضايي از جمله افراد پليس و كاركنان زندان ها تشويق نمايند. ماده 14 آزادي و امنيت فردي 1. كشورهاي عضو بايد تضمين نمايند
كه افراد كم توان به ميزان برابر با سايرين: (الف) از حق آزادي و امنيت فردي برخوردار باشند؛ (ب) بطور غير قانوني و اجباري از آزادي خود محروم نشده و
هرگونه محروميت آنان از آزادي بر اساس قانون بوده، و وجود كم تواني در هيچ موردي توجيه كننده سلب آزادي نخواهد بود. 2. كشورهاي عضو بايد تضمين
نمايند در صورت سلب آزادي افراد كم توان تحت هر فرآيندي، آنها به ميزان برابر با سايرين، تحت تضمين هاي مطابق با قانون بين المللي حقوق بشر بوده و
مطابق با اهداف و قواعد اين پيمان نامه و از جمله با ترتيب دادن مناسب سازي معقول با آنها رفتار خواهد شد. ماده 15 مصونيت از شكنجه يا رفتارها و
مجازات هاي بي رحمانه، غير انساني يا تحقير آميز 1. هيچ كس نبايد در معرض شكنجه يا رفتارها و مجازات هاي بي رحمانه، غير انساني يا تحقير آميز قرار
گيرد. بويژه، هيچ كس نبايد بدون ارادة آزادانة خودش در معرض آزمايشات پزشكي يا علمي قرار گيرد. 2. كشورهاي عضو تمامي اقدامات مؤثر قانونگذاري،
اجرايي، قضايي و ساير اقدامات را به منظور جلوگيري از قرار گرفتن افراد كم توان در معرض شكنجه يا رفتارها و مجازات هاي بي رحمانه، غير انساني يا
تحقير آميز، به ميزان برابر با سايرين، بعمل خواهند آورد. ماده 16 مصونيت از بهره كشي، خشونت و سؤاستفاده 1. كشورهاي عضو تمامي اقدامات
قانونگذاري، اجرايي، اجتماعي، آموزشي و ساير اقدامات لازم را به منظور صيانت افراد كم توان در برابر تمامي اشكال بهره كشي، خشونت و سؤاستفاده،
منجمله جنبه هاي مبتني بر جنسيت آنها، چه در محيط خانه و چه در خارج از خانه، بعمل خواهند آورد. 2. كشورهاي عضو همچنين تمامي اقدامات لازم را
در جهت جلوگيري از كليه اشكال بهره كشي، خشونت و سؤاستفاده، منجمله از طريق تضمين شيوه هاي مناسب كمك و حمايت متناسب با سن و جنس
براي افراد كم توان و اعضاي خانواده و مراقبين آنها، و از جمله از طريق ارائة اطلاعات و آموزش در خصوص چگونگي اجتناب، تشخيص و گزارش موارد بهره
كشي، خشونت و سؤاستفاده بكار خواهند بست. 3. به منظور جلوگيري از وقوع هرگونه بهره كشي، خشونت و سؤاستفاده، كشورهاي عضو بايد تضمين نمايند
كلية تسهيلات و برنامه هاي طراحي شده براي خدمت رساني به افراد كم توان، تحت نظارت ثمربخش مقامات مستقل باشند. 4. كشورهاي عضو كلية
اقدامات لازم را به منظور تشويق بهبود جسمي، ذهني و روانشناختي، بازتواني و تلفيق اجتماعي مجدد افراد كم تواني كه قرباني گونه هاي مختلف بهره
كشي، خشونت و سؤاستفاده شده اند، از جمله از طريق ارائة خدمات حمايتي، بعمل خواهند آورد. هرگونه بهبودي و تلفيق مجدد بايد در محيطي صورت
گيرد كه سلامتي، رفاه، تكريم ذات، كرامت و خودمختاري فرد تقويت شده و نيازهاي خاص مبتني بر جنس و سن فرد بايد مد نظر قرار گيرد. 5. كشورهاي
عضو قوانين و سياست هاي ثمربخشي، از جمله قوانين و سياست هاي معطوف به زنان و كودكان را، به مرحله اجرا در خواهند آورد، تا تضمين نمايند كه
موارد بهره كشي، خشونت و سؤاستفاده بر عليه افراد كم توان شناسايي و بررسي شده، و در صورت لزوم تحت پيگرد قرار مي گيرد. ماده 17 صيانت از
. تماميت فرد تمامي افراد كم توان داراي حق احترام به تماميت جسمي و ذهني خود به ميزان برابر با سايرين هستند. ماده 18 آزادي جابجايي و مليت 1
كشورهاي عضو بايد حق افراد كم توان را در آزادي جابجايي، آزادي انتخاب محل سكونتشان و مليتشان به ميزان برابر با سايرين به رسميت بشناسند، از
جمله با تضمين موارد ذيل براي افراد كم توان: (الف) داشتن حق كسب و تغيير يك مليت و عدم سلب مليت آنها به صورت اجباري يا بعلت كم تواني؛ (ب)
عدم سلب اختيار آنان بر اساس كم تواني، در كسب، مالكيت و سود بردن از مدارك مربوط به مليت و ساير مدارك شناسايي يا بهره مندي از فرآيندهاي
متناسبي نظير رويه هاي مهاجرتي كه ممكن است براي تسهيل احقاق حق آزادي جابجايي لازم باشد؛ (پ) اختيار آنان در ترك هر كشور از جمله كشور
خودشان؛ (ت) عدم سلب حق آنها در ورود به كشور خودشان به اجبار يا بر اساس كم تواني از آنان. 2. كودكان كم توان بايد بلافاصله پس از تولد ثبت شده و
بايد از بدو تولد حق داشتن نام، حق كسب مليت و تا حد امكان، حق شناسايي و بزرگ شدن در كنار والدين خودشان را داشته باشند. ماده 19 زندگي
مستقل و تلفيق در جامعه كشورهاي عضو پيمان نامة حاضر حق برابر تمامي افراد كم توان را براي زندگي در جامعه با حق انتخاب برابر با ديگران، به
رسميت شناخته و اقدامات ثمربخش و مناسب را به منظور تسهيل بهره مندي كامل افراد كم توان از اين حق، و تلفيق و مشاركت كامل آنان در جامعه، از
جمله از طريق تضمين موارد ذيل بعمل خواهند آورد: (الف) افراد كم توان، به ميزان برابر با سايرين، فرصت انتخاب محل اقامت و مكان و افرادي را كه مي
خواهند با آنان زندگي كنند، داشته و به اجبار ناچار به زندگي در شرايط زيستي خاصي نخواهند بود؛ (ب) افراد كم توان به دامنه اي از خدمات حمايتي در
داخل منزل محل اقامت و جامعه از جمله كمك هاي فردي ضروري براي حمايت از زيست و تلفيق در جامعه و جلوگيري از انزوا و دور افتادن از جامعه
دسترسي داشته باشند. (پ) خدمات و تسهيلات اجتماعي در دسترس عموم به ميزان برابر در دسترس افراد كم توان بوده و پاسخگوي نيازهاي آنان خواهند
بود. ماده 20 تحرك فردي كشورهاي عضو بايد اقدامات ثمربخش را در جهت تضمين تحرك فردي با حداكثر استقلال ممكن براي افراد كم توان فراهم
آورند، از جمله از طريق: (الف) تسهيل تحرك فردي افراد كم توان با شيوه و زمان انتخابي آنان و با كمترين هزينه؛ (ب) تسهيل دسترسي افراد كم توان به
وسايل با كيفيت كمك راه پيمايي، ابزارها، فنآوري هاي كمكي و گونه هاي كمك و واسطه هاي زنده، از جمله از طريق در دسترس قرار دادن آنها با حداقل
هزينه؛ (پ) ارائة آموزش هاي لازم در مهارت هاي تحركي جهت افراد كم توان و پرسنل تخصصي كه با افراد كم توان كا رمي كنند؛ (ت) تشويق توليد
كنندگان وسايل كمك راه پيمايي، ابزارها و فنآوري هاي كمكي، در مد نظر قرار دادن تمامي جنبه هاي تحرك افراد كم توان. ماده 21 آزادي بيان و عقيده،
و دسترسي به اطلاعات كشورهاي عضو بايد تمامي اقدامات لازم را در جهت تضمين اينكه افراد كم توان از حق آزادي بيان و عقيده، از جمله جستجو،
دريافت و ارائة اطلاعات را به ميزان برابر با سايرين و از طريق تمامي گونه هاي ارتباطي به انتخاب خودشان، طبق تعريف ارائه شده در مادة 2 پيمان نامة
حاضر برخوردارند. از جمله از طريق موارد ذيل بعمل آورند: (الف) ارائة اطلاعات مورد نياز عموم در قالب ها و فنآوري هاي قابل دسترسي متناسب با انواع
گوناگون كم تواني در سريع ترين زمان و بدون هزينه اضافي براي افراد كم توان؛ (ب) پذيرش و تسهيل كاربرد زبان اشاره، بريل، ارتباط غير كلامي و
جايگيزين و تمامي ابزارها، شيوه ها و قالب هاي ارتباطي قابل دسترسي براي افراد كم توان در تعاملات رسمي به انتخاب خودشان ؛ (پ) موظف ساختن
شركت هاي خصوصي عرضه كنندة خدمات براي عموم، منجمله از طريق اينترنت، نسبت به عرضة اطلاعات و خدمات در قالب هاي قابل دسترسي و قابل
استفاده براي افراد كم توان ؛ (ت) تشويق رسانه هاي همگاني، ازجمله عرضه كنندگان اطلاعات از طريق اينترنت، در جهت دسترس پذير ساختن خدماتشان
براي افراد كم توان؛ (ث) به رسميت شناختن و تشويق كاربرد زبان اشاره. ماده 22 احترام به حريم خصوصي 1. هيچ فرد كم تواني، صرف نظر از محل اقامت و
شرايط زيستي اش، نبايد در معرض مداخلات اجباري يا غير قانوني در حريم خصوصي، خانواده، منزل، يا بستگانش يا ساير گونه هاي ارتباطي يا در معرض
حملات غير قانوني به شرافت يا حيثيتش قرار گيرد. افراد كم توان حق صيانت قانوني در برابر چنين مداخلات و حملاتي را دارند. 2. كشورهاي عضو بايد از
حريم خصوصي اطلاعات فردي، بهداشتي و بازتواني افراد كم توان به ميزان برابر با سايرين، حفاظت نمايند. ماده 23 احترام به خانه و خانواده 1. كشورهاي
عضو بايد اقدامات مؤثر و مناسب را به منظور رفع تبعيض بر عليه افراد كم توان در تمام موضوعات مرتبط با ازدواج، خانواده، رابطه والدين و خويشاوندي، به
ميزان برابر با سايرين، در جهت تضمين موارد ذيل بعمل آورند: (الف) حق كلية افراد كم تواني كه در سن ازدواج هستند، براي ازدواج و تشكيل خانواده بر
اساس ارادة آزاد و كامل زوجين درگير، به رسميت شناخته شود؛ (ب) حقوق افراد كم توان در تصميم گيري آزادانه و مسئولانه در خصوص تعداد و فاصله
گذاري فرزندانشان و دسترسي به اطلاعات متناسب با سن و آموزش باروري و تنظيم خانواده، به رسميت شناخته شده و ابزارهاي لازم جهت توانمند سازي
آنان در احقاق اين حقوق تأمين گردد؛ (پ) افراد كم توان، از جمله كودكان، باروري خود را به ميزان برابر با سايرين حفظ نمايند. 2. كشورهاي عضو بايد
حقوق و مسئوليت هاي كم توان را در خصوص سرپرستي، حضانت، قيموميت، فرزند خواندگي يا موارد مشابه، هر جا كه اين مفاهيم در قوانين ملي وجود
دارند، تضمين نمايند؛ در تمام موارد منافع عاليه كودك بايد در اولويت باشد. كشورهاي عضو بايد كمك هاي لازم را به افراد كم توان در جهت اجراي
مسئوليت هاي نگهداري از فرزندانشان ارايه دهند. 3. كشورهاي عضو بايد تضمين نمايند كه كودكان كم توان حقوق برابري در خصوص زندگي خانوادگي
داشته باشند. با چشم انداز تحقق اين حقوق و جلوگيري از بي سرپرستي، رهاشدگي، غفلت و انزواي كودكان كم توان، كشورهاي عضو بايد عرضة اطلاعات،
خدمات و حمايت هاي زود هنگام و جامع را براي كودكان كم توان و خانواده هاي آنان عهده دار گردند. 4. كشورهاي عضو بايد تضمين كنند كه هيچ
كودكي بر خلاف ميل والدينش از آنان جدا نخواهد شد، مگر هنگامي كه مقامات صالحة مشخص شده در قوانين، بر طبق قوانين و رويه هاي موجود،
تشخيص دهند كه اين جدايي براي منافع عاليه كودك ضروري است. تحت هيچ شرايطي يك كودك نبايد براساس كم تواني خود كودك، يا يكي، يا هر دوي
والدين، از والدينش جدا شود. 5. كشورهاي عضو بايد هرگاه كه والدين بلافصل قادر به مراقبت از يك كودك كم توان نباشد. تمامي تلاش ها را براي تأمين
. مراقبت در درون خانواده اي وسيع تر و در صورت عدم امكان اين امر، در درون جامعه و در شرايط شبه خانواده، عهده دار گردند. ماده 24 آموزش 1
كشورهاي عضو حق افراد كم توان را براي آموزش به رسميت مي شناسند. با چشم انداز تحقق اين حق، بدون تبعيض و براساس برابري فرصت ها، كشورهاي
عضو بايد يك سيستم آموزشي فراگير را در تمامي سطوح و آموزش مادام العمر را با اهداف ذيل تضمين نمايند؛ (الف) توسعه كامل استعداد بشري و حس
كرامت و حرمت نفس و تقويت احترام به حق بشر و آزادي هاي بنيادين و تنوع بشري؛ (ب) توسعة شخصيت، استعدادها و خلاقيت و همچنين توانايي هاي
ذهني و جسمي افراد كم توان تا بالاترين حد ممكن؛ (پ) توانمندسازي افراد كم توان به منظور مشاركت ثمربخش در يك جامعة آزاد. 2. در تحقق اين حق،
كشورهاي عضو بايد تضمين كنند كه: (الف) افراد كم توان، بر مبناي كم تواني، از سيستم آموزشي عمومي كنار گذاشته نخواهند شد و كودكان كم توان از
آموزش ابتدايي رايگان و همگاني يا از آموزش متوسطه، بر مبناي كم تواني، كنار گذاشته نمي شوند؛ (ب) افراد كم توان قادر خواهند بود به آموزش ابتدايي و
آموزش متوسطة فراگير، كيفي و رايگان، به ميزان برابر با سايرين، در جوامعي كه در آنها زندگي مي كنند دسترسي داشته باشند؛ (پ) مناسب سازي معقول
در خصوص نيازمندي هاي فردي فراهم خواهد گرديد؛ (ت) افراد كم توان حمايت هاي لازم را از طريق سيستم آموزشي عمومي جهت تسهيل آموزش
ثمربخش خود دريافت خواهند داشت؛ (ث) اقدامات حمايتي فردي ثمربخش را مطابق با اهداف تلفيق كامل در محيط هايي كه توسعه آكادميك و اجتماعي
را به حداكثر برساند تأمين خواهند نمود. 3. كشورهاي عضو بايد افراد كم توان را در يادگيري مهارت هاي توسعة زندگي و اجتماعي به منظور تسهيل
مشاركت كامل و برابر در آموزش و به عنوان اعضاي جامعه توانمند سازند. براي دستيابي به اين هدف كشورهاي عضو بايد اقدامات لازم را، از جمله موارد
ذيل، بعمل آورند: (الف) تسهيل آموزش بريل، نسخه هاي جايگزين، شيوه ها، ابزارها و قالب هاي غير كلامي و جايگزين ارتباطي و مهارت هاي جهت يابي و
تحركي، و تسهيل حمايت و مربيگري دو به دو؛ (ب) تسهيل آموزش زبان اشاره و تشويق موجوديت زبان شناختي جامعه ناشنوايان؛ (پ) تضمين اين امر كه
آموزش افراد و بخصوص كودكان نابينا، ناشنوا و نابينا  ناشنوا با مناسب ترين زبان و شيوه ها و ابزارهاي ارتباطي براي فرد و در محيط هايي ارايه خواهد شد
كه پيشرفت آكادميك و اجتماعي آنان را به حداكثر برساند. 4. به منظور كمك به تضمين تحقق اين حق كشورهاي عضو بايد اقدامات لازم را براي استخدام
معلمان، از جمله معلمان كم توان، كه آموزش زبان اشاره و يا بريل ديده باشند و آموزش كاركنان و پرسنلي كه در تمام سطوح آموزشي به كار مشغول
هستند، بعمل آورند. اين آموزش ها بايد متضمن آگاه سازي در خصوص كم تواني و استفاده از شيوه ها، ابزارها و قالب هاي مناسب غير كلامي و جايگيزين
ارتباطي، مصالح و تكنيك هاي آموزشي، در جهت حمايت از افراد كم توان باشد. 5. كشورهاي عضو بايد تضمين كنند كه افراد كم توان قادر به دسترسي به
آموزش متوسطة عمومي، آموزش فني و حرفه اي، آموزش بزرگسالان و آموزش مادام العمر، بدون تبعيض و به ميزان برابر با سايرين، باشند. براي رسيدن به
اين هدف، كشورهاي عضو، بايد تضمين كنند كه مناسب سازي معقول براي افراد كم توان فراهم خواهد گرديد. ماده 25 بهداشت كشورهاي عضو حق افراد
كم توان را در بهره مندي از بالاترين استاندارد قابل عرضة بهداشتي، بدون تبعيض بر مبناي كم تواني، به رسميت مي شناسند. كشورهاي عضو بايد تمامي
اقدامات لازم را در جهت تضمين دسترسي افراد كم توان به خدمات بهداشتي متناسب با جنس و از آن جمله بازتواني مرتبط با سلامتي بعمل آورند.
بخصوص كشورهاي عضو بايد: (الف) مراقبت ها و خدمات بهداشتي رايگان يا ارزانقيمت را با همان دامنه، كيفيت و استاندارد ارائه شده براي عموم مردم، از
جمله برنامه هاي بهداشت جنسي و باروري و برنامه هاي بهداشت عمومي مبتني بر جمعيت را براي افراد كم توان هم ارائه نمايند؛ (ب) خدمات بهداشتي
مورد نياز افراد كم توان، به ويژه به دليل كم تواني آنها را، از جمله شناسايي و در صورت لزوم مدخلة زود هنگام و خدماتي كه در جهت به حداقل رساندن و
پيشگيري از كم تواني هاي بيشتر طراحي شده اند، را از جمله در ميان كودكان و سالمندان ارائه نمايند؛ (پ) اين خدمات بهداشتي را با حداقل فاصله مكاني
ممكن با جوامع خود افراد، از جمله در مناطق روستايي، عرضه نمايند؛ (ت) كاركنان بهداشتي را به عرضة مراقبت هايي با كيفيت يكسان با سايرين براي
افراد كم توان از جمله بر مبناي موافقت آزاد و اعلام شده، شامل بر آگاه سازي در خصوص حقوق بشري، كرامت، خودمختاري و نيازهاي افراد كم توان، از
طريق آموزش و تصويب استانداردهاي اخلاقي، براي مراقبين بهداشتي عمومي و بخش خوصي، ملزم سازند؛ (ث) تبعيض بر عليه افراد كم توان را در برقراري
بيمه هاي بهداشتي و بيمة عمر، در جاهايي كه اين بيمه ها از جانب قوانين ملي مجاز شمرده شده اند، ممنوع ساخته و اين بيمه ها را به روشي مناسب و
معقول در اختيار آنان قرار دهند؛ (ث) از انكار تبعيض آميز مراقبت هاي بهداشتي يا خدمات بهداشتي يا غذا و نوشيدني ها براساس كم تواني پيشگيري
نمايند. ماده 26 توانبخشي و بازتواني 1. كشورهاي عضو بايد اقدامات ثمربخش و مناسبي را، از جمله از طريق حمايت نظير به نظير، در جهت توانمند سازي
افراد كم توان در كسب و حفظ حداكثر استقلال، توانايي كامل جسمي، ذهني، اجتماعي و شغلي، و تلفيق و مشاركت كامل در تمامي جنبه هاي زندگي،
بعمل آورند. براي دستيابي به اين هدف كشورهاي عضو بايد به سازماندهي، تقويت و گسترش برنامه ها و خدمات فراگير توانبخشي و بازتواني بخصوص در
حوزه هاي سلامت، اشتغال، تحصيل و خدمات اجتماعي بپردازند؛ به گونه اي كه اين خدمات و برنامه ها: (الف) در ابتدايي ترين مرحلة ممكن شروع شده و
مبتني بر ارزيابي چند گانه از نيازها و توانايي هاي فرد باشد؛ (ب) از مشاركت و تلفيق در جامعه و تمامي جنبه هاي اجتماع حمايت كرده، داوطلبانه بوده و
در كمترين فاصله مكاني ممكن از جوامع افراد كم توان، از جمله در مناطق روستايي، در دسترس آنان قرار گيرد. 2. كشورهاي عضو بايد گسترش آموزش
اوليه و مستمر را براي كارشناسان و كاركنان حوزه خدمات توانبخشي و بازتواني تشويق نمايند. 3. كشورهاي عضو بايد دسترسي، آشنايي و كاربرد فنآوري ها
و لوازم كمكي طراحي شده براي افراد كم توان را، تا جاييكه مرتبط با توانبخشي و بازتواني مي باشد، تشويق نمايند. ماده 27 كار و اشتغال 1. كشورهاي عضو
حق كار كردن افراد كم توان را به ميزان برابر با سايرين به رسميت مي شناسند؛ اين امر شامل حق دستيابي به فرصت امرار معاش از طريق انتخاب آزادانة
كار يا پذيرفته شدن در يك بازار كار و محيط كاري آزاد، تلفيقي و قابل دسترسي براي افراد كم توان، مي شود. كشورهاي عضو بايد تحقق حق كار كردن را،
از جمله براي افرادي كه در حين كار دچار كم تواني شده اند، از طريق برداشتن گام هاي مؤثر، منجمله از راه قانونگذاري، به منظور تحقق موارد ذيل صيانت
و تشويق نمايند: (الف) ممنوعيت تبعيض بر مبناي كم تواني در خصوص كلية موضوعات مرتبط با تمامي اشكال اشتغال از جمله شرايط بكارگيري، استخدام
و اشتغال، ارتقاي شغلي و شرايط ايمني و بهداشت كار؛ (ب) صيانت از حقوق افراد كم توان، به ميزان برابر با سايرين، در برخورداري از شرايط مطلوب و
عادلانة كاري، از جمله فرصت هاي برابر و دستمزدهاي يكسان در ازاي كار برابر، شرايط كاري ايمن و بهداشتي، از جمله حمايت در برابر مخاطرات و جبران
خسارات؛ (پ) تضمين اين امر كه افراد كم توان، به ميزان برابر با سايرين، قادر به فعاليت در اتحاديه هاي كارگري و صنفي خودشان خواهند بود؛ (ت)
توانمندسازي افراد كم توان در دسترسي مؤثر به برنامه هاي هدايت شغلي و فني، عمومي و خدمات جايگزيني و آموزش شغلي و مستمر؛ (ث) تشويق فرصت
هاي اشتغال و ارتقاي شغلي براي افراد كم توان در بازار كار و همچنين ياري در يافتن، كسب، حفظ و بازگشت به كار؛ (ج) تشويق فرصت هاي خود اشتغالي،
كسب و كار، ايجاد تعاوني ها و راه اندازي مشاغلي براي خودشان؛ (چ) بكار گماردن افراد كم توان در بخش عمومي؛ (ح) تشويق اشتغال افراد كم توان در
بخش خصوصي از طريق سياست ها وابزارهاي مناسب كه مي تواند شامل برنامه هاي اقدامي تأييد آميز، ابزارهاي پاداشي و ساير ابزارها باشد؛ (خ) تضمين
برقراري مناسب سازي معقول در محل هاي كار براي افراد كم توان؛ (د) تشويق كسب تجربة كاري از سوي افراد كم توان در بازار كار آزاد؛ (ذ) تشويق
بازتواني شغلي و حرفه اي، برنامه هاي حفظ كار، و بازگشت به كار براي افراد كم توان. 2. كشورهاي عضو بايد تضمين نمايند كه افراد كم توان به بردگي و
. بيكاري كشانده نشده و، به ميزان برابر با سايرين، در برابر كار اجباري يا موظف محافظت خواهند شد. ماده 22 استاندارد زيستي مناسب و تأمين اجتماعي 1
كشورهاي عضو حق افراد كم توان را در برخورداري از استاندارد مناسب زندگي براي خودشان و اعضاي خانواده شان، از جمله غذا، پوشاك و مسكن مناسب و
پيشبرد مستمر شرايط زيستي، به رسميت شناخته و بايد اقدامات مناسب را براي صيانت و ارتقاي تحقق اين حق، بدون تبعيض بر مبناي كم تواني، بعمل
آورند. 2. كشورهاي عضو حق افراد كم توان را در داشتن تأمين اجتماعي و بهره مندي از اين حق، بدون تبعيض بر مبناي كم تواني، به رسميت شناخته و
بايد اقدامات لازم را در جهت صيانت و تشويق تحقق اين حق بعمل آورند، از جمله اقداماتي به منظور: (الف) تضمين دسترسي برابر افراد كم توان به خدمات
آب بهداشتي، و تضمين دسترسي به خدمات، ابزارها و ساير ياري هاي مناسب و ارزان قيمت براي نيازهاي مرتبط با كم تواني؛ (ب) تضمين دسترسي افراد
كم توان، بخصوص زنان و دختران كم توان و سالمندان كم توان، به برنامه هاي تأمين اجتماعي و برنامه هاي كاهش فقر؛ (پ) تضمين دسترسي افراد كم
توان كه در شرايط فقر زندگي مي كنند و اعضاي خانواده آنان، به كمك هاي دولتي با زمينه هاي مرتبط با كم تواني، از جمله آموزش مناسب، مشاوره،
كمك هاي مالي، و مراقبت هاي لازم؛ (ت) تضمين دسترسي افراد كم توان به برنامه هاي عمومي مسكن؛ (ث) تضمين دسترسي برابر افراد كم توان به برنامه
ها و مزاياي بازنشستگي. ماده 29 مشاركت در حيات سياسي و عمومي كشورهاي عضو بايد حقوق سياسي افراد كم توان و فرصت بهره مندي آنان از اين
حقوق را، به ميزان برابر با سايرين، تضمين نموده و بايد متعهد گردند كه: (الف) تضمين نمايند كه افراد كم توان قادر خواهد بود بطور ثمربخش و كامل، در
حيات سياسي و عمومي، به ميزان برابر با سايرين، مستقيماً يا از طريق نمايندگاني كه آزادانه انتخاب نموده اند، مشاركت نمايند، از جمله حق و فرصت افراد
تضمين اينكه مصالح، رويه ها و تسهيلات رأي دادن، متناسب و قابل ( i ) : كم توان را در رأي دادن و انتخاب شدن منجمله از طريق ذيل تأمين خواهد نمود
صيانت از حقوق افراد كم توان در رأي دادن با آراي مخفي در انتخابات و همه پرسي هاي عمومي ( ii ) ؛ دسترسي بوده و درك و استفاده از آنها ساده باشد
بدون دخالت و نظارت بر انتخابات، مداخلة مؤثر در امور و انجام تمامي فعاليت هاي عمومي، در تمامي سطوح حكومتي و تسهيل كاربرد فنآوري هاي نوين و
تضمين ابراز آزادنة خواست افراد كم توان به عنوان انتخاب كنندگان، و در راستاي اين هدف مجاز شمردن كمك در رأي دادن از ( iii ) ؛ كمكي در موارد نياز
طرف فردي به انتخاب خودشان در هنگام نياز و طبق در خواست آنان؛ (ب) تشويق فعالانة محيطي كه در آن افراد كم توان بتوانند بطور كامل و مؤثر در
مشاركت در سازمان هاي ( i ) : انجام امور عمومي بدون تبعيض و به ميزان برابر با سايرين، مشاركت نموده و تشويق مشاركت آنان در امور عمومي از جمله
تشكيل و ائتلاف سازمان هاي افراد كم ( ii ) ؛ مردم نهاد و انجمن هاي مرتبط با حيات عمومي و سياسي كشور و در فعاليت ها و امور اجرايي احزاب سياسي
. توان براي نمايندگي افراد كم توان در سطوح بين المللي، ملي، منطقه اي و محلي. ماده 30 مشاركت در حيات فرهنگي، اوقات فراغت، تفريحات و ورزش 1
كشورهاي عضو حق افراد كم توان را جهت شركت داشتن، به ميزان برابر با سايرين، در حيات فرهنگي به رسميت شناخته و بايد تمامي اقدامات لازم را در
تضمين موارد ذيل براي افراد كم توان بعمل آورند: (الف) بهره مندي از دسترسي به مصالح فرهنگي در قالب هاي قابل دسترسي؛ (ب) بهره مندي از
دسترسي به برنامه هاي تلويزيوني، فيلم ها، تئاترها و ساير فعاليت هاي فرهنگي در قالب هاي قابل دسترسي؛ (پ) بهره مندي از دسترسي به مكان هاي
اجراها، يا خدمات فرهنگي نظير تئاترها، موزه ها، سالن هاي سينما، كتابخانه ها و خدمات گردشگري و تا حد امكان، بهره مندي از دسترسي به يادبودها و
جايگاه هاي با اهميت فرهنگي و ملي. 2. كشورهاي عضو بايد اقدامات لازم را در جهت توانمندسازي افراد كم توان به منظور برخورداري از فرصت توسعه و
بهره برداري از استعدادهاي خلاقانة هنري و روشنفكرانه شان، نه تنها به سود خودشان، بلكه در عين حال در جهت غناي جامعه بعمل آورند. 3. كشورهاي
عضو بايد تمامي اقدامات لازم را بر طبق قوانين بين المللي، در جهت تضمين اين امر كه قوانين حمايت از مالكيت معنوي باعث ايجاد موانع غير معقول يا
تبعيض آميز بر سر راه دسترسي افراد كم توان به مصالح فرهنگي نخواهد شد، بعمل آورند. 4. افراد كم توان بايد به ميزان برابر با سايرين مشمول شناسايي و
صيانت از هويت فرهنگي و زباني خاص خودشان، از جمله زبان هاي اشاره و فرهنگ ناشنوايان، گردند. 5. با چشم انداز توانمندسازي افراد كم توان، به ميزان
برابر با سايرين، در فعاليت هاي اوقات فراغت، تفريحي و ورزشي، كشورهاي عضو بايد اقدامات لازم را در موارد ذيل بعمل آورند: (الف) تشويق كردن و ارتقاي
مشاركت افراد كم توان در فعاليت هاي عمدة ورزشي در تمام سطوح در گسترده ترين سطح ممكن؛ (ب) تضمين اين امر كه افراد كم توان فرصت
سازماندهي، توسعه و تشريك مساعي در فعاليت هاي ورزشي و تفريحي ويژة كم توانان را داشته و در اين راستا، تشويق ايجاد و برقراري ساختارها، آموزش و
منابع مناسب، به ميزان برابر با سايرين؛ (پ) تضمين دسترسي افراد كم توان به اعتبارات ورزشي، تفريحي و گردشگري؛ (ت) تضمين دسترسي كودكان كم
توان، به ميزان برابر با ساير كودكان، به مشاركت در فعاليت هاي بازي، اوقات فراغت و تفريح، از جمله فعاليت هايي در سيستم مدرسه؛ (ث) تضمين
دسترسي افراد كم توان به خدمات عرضه شده از سوي افراد دخيل در سازماندهي فعاليت هاي اوقات فراغت، گردشگري، تفريحي و ورزشي؛ ماده 31 جمع
آوري داده ها و آمار 1. كشورهاي عضو جمع آوري اطلاعات مناسب از جمله داده هاي پژوهشي و آماري را جهت توانمندسازي آنان در صورتبندي و پياده
سازي سياست هاي تأثيرگذار بر پيمان نامة حاضر بر عهدة مي گيرند. فرآيند جمع آوري و نگهداري اين اطلاعات بايد: (الف) منطبق با صيانت هاي مصوب
حقوقي، از جمله قوانين مرتبط با حفاظت داده ها باشند، تا قابليت اعتماد و احترام به حريم خصوصي افراد كم توان تضمين شود؛ (ب) منطبق با هنجارهاي
پذيرفته شدة بين المللي در دفاع از حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين و اصول اخلاقي در جمع آوري و كاربرد آمار باشد. 2. اطلاعات جمع آوري شده بر
طبق اين ماده، بايد در صورت لزوم منتشر شده و براي كمك به ارزيابي نحوة پياده سازي تعهدات كشورهاي عضو به پيمان نامة حاضر و شناسايي و اشاره به
موانع پيش روي افراد كم توان در تحقق حقوقشان به كار روند. 3. كشورهاي عضو بايد مسئوليت انتشار اين آمارها و تضمين دسترسي افراد كم توان و ساير
افراد به آنها را بر عهده گيرند. ماده 32 همكاري بين المللي 1. كشورهاي عضو اهميت همكاري هاي بين المللي و ارتقاي آن را در حمايت از تلاش هاي ملي
به منظور تحقق اهداف و چشم اندازهاي پيمان نامة حاضر تشخيص داده و اقدامات لازم و ثمربخش را در اين خصوص در بين دو يا چند كشور و در صورت
لزوم با مشاركت سازمان هاي ملي و منطقه اي مرتبط و نهادهاي مدني، بخصوص سازمان هاي افراد كم توان، متعهد مي گردند. اين اقدامات علاوه بر ساير
موارد شامل اين موارد هم مي تواند باشد: (الف) تضمين اين امر كه همكاري هاي بين المللي و از جمله برنامه هاي توسعه بين المللي در بر گيرنده و در
دسترس افراد كم توان هم خواهد بود؛ (ب) تسهيل و پشتيباني از ظرفيت سازي از جمله از طريق تبادل و اشتراك اطلاعات، تجارت، برنامه هاي آموزشي و
فعاليت هاي نمونه؛ (پ) تسهيل همكاري در پژوهش و دستيابي به آگاهي هاي علمي و فني؛ (ت) در صورت لزوم تأمين كمك هاي فني و اقتصادي از جمله
. از طريق تسهيل دسترسي و به اشتراك گذاري فنآوري هاي كمكي و قابل دسترسي و از طريق انتقال فنآوري. ماده 33 پياده سازي و نظارت ملي 1
كشورهاي عضو، بر طبق سيستم سازماني خود، بايد يك يا چند نقطه تصميم گيري را در درون دولت براي موضاعات مرتبط با پياده سازي پيمان نامة حا ضر
طراحي كرده و بايد ملاحظات لازم را در استقرار يا طراحي يك سازوكار هماهنگ كننده در درون دولت، به منظور تسهيل فعاليت هاي مرتبط در بخش هاي
مختلف و در سطوح مختلف، بعمل آورند. 2. كشورهاي عضو بايد در صورت لزوم براساس سيستم هاي حقوقي و اجرايي خود به نگهداري، تقويت، طراحي و
تأسيس چهارچوبي مشتمل بر يك يا چند سازوكار مستقل به منظور ارتقاء، صيانت و نظارت بر پياده سازي پيمان نامة حاضر در درون دولت مبادرت ورزند.
در هنگام طراحي يا تأسيس چنين سازوكاري، كشورهاي عضو بايد اصول مرتبط با وضعيت و عملكرد نهادهاي ملي حمايت و ارتقاي حقوق بشري را مد نظر
قرار دهند. 3. نهادهاي مدني و بخصوص افراد كم توان و سازمان هاي نمايندة آنان بايد بطور كامل در فرآيند نظارت مداخله و مشاركت داشته باشند. ماده
34 كميتة حقوق افراد كم توان 1. براي انجام دادن عملكردهايي كه در ادامه ذكر مي شود، كميتة حقوق افراد كم توان (كه منبعد كمينه ناميده خواهد شد)
تشكيل مي گردد. 2. كميته در زمان لازم الاجرا شدن پيمان نامة حاضر از دوازده عضو تشكيل خواهد گرديد. پس از پيوستن 60 عضو ديگر به پيمان نامه، 6
نفر ديگر به تعداد اعضاي كميته افزوده مي شود، تا به حداكثر تعداد خود كه 18 نفر است، برسد. 3. اعضاي كميته با مسئوليت شخصي به انجام وظيفه در
كميته پرداخته و بايد داراي وجهة اخلاقي بالا و تجربه و شايستگي شناخته شده در حوزة تحت پوشش پيمان نامة حاضر باشند. در هنگام اعلام نامزدي
كانديدها از سوي كشورهاي عضو ، از آنان درخواست مي شود كه ملاحظات لازم را در خصوص مقررات ذكر شده در بند 3 مادة 4 پيمان نامة حاضر، رعايت
نمايند. 4. اعضاي كميته از سوي كشورهاي عضو انتخاب خواهند شد و ملاحظات لازم در خصوص توزيع جغرافيايي عادلانه، حضور نمايندگاني از گونه هاي
تمدني متفاوت و از سيستم هاي حقوقي اصلي، متعادل بودن جنسيت نمايندگان و مشاركت متخصصان داراي كم تواني، رعايت خواهد گرديد. 5. اعضاي
كميته با آراي مخفي و از ميان فهرست افرادي كه به نمايندگي از سوي كشورهاي عضو نامزد شده اند، در نشست هاي كشورهاي عضو انتخاب مي گردند. در
اين نشست ها، كه با حضور دو سوم اعضا رسميت مي يابد، افرادي كه بالاترين آرا را كسب كرده و اكثريت مطلق آراي كشورهاي عضو حاضر و رأي دهنده را
به دست آورند، به عضويت كميته در مي آيند. 6. اولين انتخابات بايد پيش از انقضاي مهلت شش ماهه از تاريخ لازم الاجرا شدن پيمان نامة حاضر برگزار
گردد. حداقل چهار ماه پيش از تاريخ برگزاري هر انتخابات، دبير كل سازمان ملل متحد طي نامه اي به كشور هاي عضو، از آنان درخواست مي نمايد ظرف
مدت دو ماه اسامي نامزدهايشان را ثبت نمايند. متعاقباً دبير كل فهرستي به ترتيب حروف الفبا از تمامي افراد نامزد شده و كشورهايي كه آنها را نامزد كرده
اند تهيه و اين فهرست را به كشورهاي عضو پيمان نامة حاضر تسليم مي نمايد. 7. اعضاي كميته براي يك دورة چهار ساله انتخاب مي گردند. آنها از شانس
انتخاب مجدد براي يك دورة ديگر برخوردارند. دورة خدمت شش نفر از اعضاي انتخاب شده در اولين انتخابات پس از گذشت دو سال منقضي خواهد گرديد.
بلافاصله پس از اولين انتخابات، اسامي اين شش عضو بايد از سوي رئيس نشست مورد اشاره در بند 5 ماده حاضر، به قيد قرعه انتخاب گردد. 8 . انتخاب
شش عضو اضافي كميته بايد در فاصله بين انتخابات دوره اي، بر طبق مقررات اين ماده صورت پذيرد. 9. در صورت فوت، كناره گيري يا اعلام عدم امكان
ادامة همكاري يكي از اعضاي كميته، بنا به هر دليلي، كشور عضوي كه آن عضو را نامزد نموده بود، كارشناس ديگري را كه داراي همان كيفيات بوده و
الزامات تعيين شده در مقررات مادة حاضر را برآورده سازد، به منظور خدمت در مهلت باقي مانده، معرفي خواهد نمود. 10 . كميته آيين نامة داخلي خود را
تصويب خواهد نمود. 11 . دبيركل سازمان ملل بايد كاركنان و امكانات لازم را براي اجراي ثمربخش فعاليت هاي كميته بر طبق پيمان نامة حاضر، فراهم
نموده و نشست اولية آن را ترتيب دهد. 12 . در صورت تصويب مجمع عمومي، اعضاي كميتة تشكيل شده براساس پيمان نامة حاضر، مطابق با اصول و
شرايط مصوب مجمع عمومي و به تناسب اهميت مسئوليت هاي كميته، از منابع سازمان ملل متحد، حقوق دريافت خواهند داشت. 13 . اعضاي كميته از
تسهيلات، امتيازات و مصونيت هاي كارشناسان مأمور سازمان ملل متحد كه در بخش هاي متناظر پيمان نامة امتيازات و مصونيت هاي سازمان ملل متحد
پيش بيني شده است، برخوردار خواهند بود. ماده 35 گزارش هاي كشورهاي عضو 1. هر يك از كشورهاي عضو بايد گزارش جامعي از اقدامات انجام يافته در
جهت ايفاي تعهدات خود تحت پيمان نام ة حاضر و پيشرفت هاي حاصل شده در اين خصوص را، ظرف مدت دو سال پس از لازم الاجرا شدن پيمان نامة
حاضر در كشور متبوعه خود، از طريق دبير كل به كميته تقديم نمايند. 2. بعد از تسليم اين گزارش اوليه، كشورهاي عضو بايد گزارش هاي بعدي را حداكثر
هر چهار سال يكبار و در صورت درخواست كميته در فواصل كمتر به كميته تقديم كنند. 3. كميته درخصوص كلية خط مشي هايي كه بايد در گزارش ها
رعايت گردد، تصميم گيري مي نمايد. 4. كشور عضوي كه گزارش جامع اوليه را به كميته تقديم نموده باشد، نيازي ندارد كه در گزارش هاي بعدي اطلاعاتي
را كه قبلاً ارائه نموده است تكرار نمايد. در هنگام تهيه گزارش ها براي كيمته، از كشورهاي عضو خواسته مي شود اين كار را طي يك فرآيند آزاد و سفاف
انجام داده و ملاحظات لازم را در خصوص مقررات بند 3 مادة 4 پيمان نامة حاضر رعايت نمايند. 5. گزارش ها بايد عوامل و مشكلات تأثيرگذار بر ميزان
تحقق تعهدات مندرج در پيمان نامة حاضر را مشخص نمايند. ماده 36 رسيدگي به گزارش ها 1. هر گزارش از سوي كميته مورد رسيدگي قرار گرفته و
پيشنهادها و توصيه هاي عمومي، در صورت لزوم، در مورد آنها بعمل آمده و به كشور عضو مسترد مي گردد. كشور عضو مجاز است با هرگونه اطلاعات به
انتخاب خود به كميته پاسخ گويد. كميته مي تواند اطلاعات تكميلي را در خصوص پياده سازي پيمان نامة حاضر، از كشورهاي عضو درخواست نمايد. 2. اگر
يكي از كشورهاي عضو در تقديم گزارش اهمال نمايد، كميته مجاز است لزوم تحقيق در خصوص اجراي پيمان نامة حاضر را به استناد اطلاعات قابل اعتماد
در دسترس كميته، به كشور مربوطه اعلام و در صورت عدم تحويل گزارش پس از مهلت سه ماهه از اخطار اين تحقيق را انجام دهد. كميته از كشور متبوع
جهت مشاركت در اينگونه تحقيقات دعوت بعمل خواهد آورد. در صورتي كه كشور مربوطه در پاسخ گزارش لازم را تقديم نمايد، ترتيبات مقرر در بند اول
ماده حاضر اعمال خواهند شد. 3. دبير كل سازمان ملل متحد به گزارش هاي تمامي كشورهاي عضو دسترسي خواهد داشت. 4. كشورهاي عضو بايد گزارش
هاي خود را بطور گسترده در كشورهاي متبوع خود در اختيار عموم قرار داده و دسترسي به پيشنهادها وتوصيه هاي مربوط به گزارش ها را تسهيل نمايند.
5. كميته در صورت صلاحديد، بايد گزارش هاي كشورهاي عضو را به منظور برآوردن درخواست ها، يا مشخص ساختن نياز به توصيه ها يا مشاوره هاي فني
مندرج در آنها، به همراه مشاهدات و توصيه هاي كميته در خصوص اين درخواست ها يا اشارات به آژانس ها، سرمايه گذاري ها و برنامه هاي ملل متحد
منتقل نمايد. ماده 37 همكاري ميان كشورهاي عضو و كميته 1. تمامي كشورهاي عضو بايد با كميته هكاري كرده و اعضاي كميته را در تحقق وظايفشان
ياري نمايند. 2. كميته در روابط خود با كشورهاي عضو، ملاحظات لازم را در خصوص روش ها و شيوه هاي بهبود ظرفيت هاي ملي، به منظور پياده سازي
پيمان نامة حاضر، از جمله از طريق همكاري هاي بين المللي بعمل خواهد آورد. ماده 38 روابط كميته با ساير بخش هاي سازمان ملل متحد به منظور
تقويت پياده سازي مؤثر پيمان نامة حاضر و تشويق همكاري هاي بين المللي در حوزه هاي تحت پوشش اين پيمان نامه: (الف) آژانس هاي تخصصي و ساير
بخش هاي سازمان ملل متحد متعهد مي گردند كه ملاحظات مربوط به پياده سازي ترتيبات پيمان نامة حاضر را تا جايي كه در حوزه وظايف آنها مي گنجد
بر عهده گيرند. كميته مي تواند هرگاه كه لازم ديد از آژانس هاي تخصصي و ساير بخش هاي ذيصلاح سازمان ملل متحد، براي ارائة نظرات تخصصي در
پياده سازي پيمان نامه و در حوزه هايي كه در چشم انداز وظايف محولة آنان مي گنجد، دعوت بعمل آورد. كميته مي تواند از آژانس هاي تخصصي و ساير
بخش هاي سازمان ملل متحد درخواست نمايد گزارش هاي خود را در خصوص پيمان نامه، در حوزه هاي مربوط به وظايف محوله آنان، به كميته تقديم
نمايند؛ (ب) كميته مجاز است در راستاي اجراي وظايف خود، در صورت صلاخديد و با هدف سازگار شدن با خط مشي ها، پيشنهادها و توصيه هاي عمومي
ساير بخش هاي سازمان ملل متحد، كه بر اساس پيمان هاي بين اللمللي حقوق بشري تتشكيل شده اند و به منظور اجتناب از موازي كاري و همپوشاني در
اجراي وظايف آنان، با آنها مشورت بعمل آورد. ماده 39 گزارش كميته كميته بايد هر دو سال يكبار گزارش فعاليت هاي خود را به مجمع عمومي و شوراي
اقتصادي و اجتماعي اعلام نموده و مي تواند پيشنهاد ها و توصيه هاي عمومي خود را بر اساس ارزيابي گزارش ها و اطلاعات دريافتي از كشورهاي عضو، ارائه
. نمايد. اين پيشنهادها و توصيه هاي عمومي بايد در كنار نقطه نظرات كشورهاي عضو در گزارش كميته گنجانده شوند. ماده 40 كنفرانس كشورهاي عضو 1
كشورهاي عضو به منظور تبادل نظر در خصوص موضوعات مرتبط با پياده سازي پيمان نامة حاضر بطور منظم در كنفرانس كشورهاي عضو با هم ديدار
خواهند كرد. 2. حداكثر شش ماه پس از لازم الاجرا شدن پيمان نامة حاضر، كنفرانس كشورهاي عضو بايد از سوي دبير كل سازمان ملل متحد برگزار گردد.
جلسات بعدي به صورت دو سالانه، يا براساس تصميم كنفرانس كشورهاي عضو، از طرف دبير كل سازمان ملل متحد برگزار مي گردد. ماده 41 امانت دار
دبير كل سازمان ملل متحد امانت دار پيمان نامة حاضر خواهد بود. ماده 42 امضا پيمان نامة حاضر براي امضا از طرف تمامي دولت ها و سازمان هاي
يكپارچه منطقه اي از تاريخ 30 مارس 2007 ، در مقر سازمان ملل متحد در نيويورك، مفتوح مي باشد. ماده 43 درخواست عضويت پيمان نامة حاضر بايد
در معرض تصويب دولت هاي امضا كننده و تائيد رسمي سازمان هاي يكپارچه منطقه اي قرار گيرد. پيمان نامه در دسترس تمامي دولت ها يا سازمان هاي
به معناي « سازمان همكاري منطقه اي » . همكاري منطقه اي كه آن را امضا نكرده اند، قرار خواهد داشت. ماده 44 سازمان هاي همكاري منطقه اي 1
سازمان متشكل از دولت هاي مستقل يك منطقه است كه دولت هاي عضو در آن داراي صلاحيت در خصوص موضوعات تحت كنترل پيمان نامة حاضر مي
باشند. اين سازمان ها بايد تدر چارچوب ابزارهاي اعلام رسمي خودشان، گسترة صلاحيت خود را در خصوص موضوعات مصوب اين پيمان نامه اعلام نمايند.
متعاقباً آنها بايد هرگونه تغيير در گسترة صلاحيت خود را به امانتدار اطلاع دهند. 2. ارجاعات به كشورهاي عضو در پيمان نامة حاضر اين سازمان ها را هم،
در محدودة صلاحيت آنها، در بر خواهد دهند. 3. به منظور برآورده كردن اهداف بند 1 ماده 45 و بندهاي 2 و 3 ماده 47 ، هيچ گونه شرايط اعمال شده از
سوي سازمان همكاري منطقه اي، نبايد به حساب آورده شود. 4. سازمان هاي همكاري منطقه اي در موضوعاتي كه در حوزه صلاحيت آنها مي گنجند، مي
توانند از حق رأي دادن در كنفرانس كشورهاي عضو، با تعداد آرايي برابر با تعداد كشورهاي عضو سازمان كه اعضاي پيمان نامة حاضر هستند، برخوردار
گردند. در صورتي كه هر يك از دولت هاي عضو چنين سازماني از حق خود در رأي دادن استفاده نمايد، سازمان نمي تواند از حق رأي دادن خود استفاده
كند و بالعكس. ماده 45 لازم الاجرا شدن 1. پيمان نامة حاضر سي روز پس از تسليم بيستمين اعلام عضويت يا تصويب، لازم الاجرا خواهد شد. 2. براي هر
كشور يا سازمان همكاري منطقه اي، كه پيمان نامه را پس از تسليم بيستمين اعلام تصويب، تأييد رسمي يا مورد پذيرش قرار دهد، پيمان نامه در سي امين
روز پس از تسليم اين اعلام از سوي آن دولت لازم الاجرا خواهد شد. ماده 46 حق تحفظ 1. حق تحفظ هايي كه مغاير با منظور و اهداف پيمان نامة حاضر
باشند، مجاز نخواهد بود. 2. حق تحفظ را مي توان در هر زمان اعمال نمود. ماده 47 اصلاحيه ها 1. هر كشور عضو مي تواند اصلاحيه اي بر پيمان نامة حاضر
تهيه و آن را به دبير كل سازمان ملل متحد تقديم نمايد. دبير كل بايد تمامي اصلاحيه هاي پيشنهادي را همراه با درخواست اعلام نظر در خصوص موافقت
كشورهاي عضو با تشكيل كنفرانس كشورهاي عضو، به منظور تبادل نظر و تصميم گيري در خصوص پيشنهادها، به كشورهاي عضو ارسال نمايد. در چنين
مواردي و در صورتي كه ظرف مدت چهار ماه از تاريخ ارسال، حداقل يك سوم از كشورهاي عضو با برگزاري كنفرانس موافق باشند، دبير كل بايد كنفرانس را
با حمايت سازمان ملل متحد برگزار نمايد. هر اصلاحيه با اكثريت دو سوم از كشورهاي عضو حاضر مورد پذيرش قرار مي گيرد و رأي گيري براي تأييد بايد از
طرف دبير كل به مجمع عمومي و بعد از آن براي تصويب به كليه كشورهاي عضو تقديم گردد. 2. اصلاحيه اي كه براساس ترتيبات مقرره در بند 1 مادة
حاضر طرح و تصويب شود، در سي امين روز پس از اين كه تعداد اعلام تصويب هاي تقديم شده به دو سوم تعداد كشورهاي عضو در تاريخ تصويب اصلاحيه
برسد، لازم الاجرا خواهد شد. از آن به بعد، اين اصلاحيه براي هر كشور عضو، در سي امين روز پس از تسليم اعلام قبولي، لازم الاجرا خواهد شد. يك
اصلاحيه تنها براي كشورهايي كه آن را تصويب نموده اند الزام آور خواهد بود. 3. اگر كنفرانس كشورهاي عضو با اجماع اصلاحيه اي را بر طبق بند 1 مادة
39 و 40 پيمان نامه باشد، اين اصلاحيه در سي امين روز پس از اين كه تعداد اعلام ،38 ، حاضر مطرح و تصويب نمايد كه منحصراً در ارتباط با اصول 34
تصويب هاي تسليم شده به تعداد دو سوم كشورهاي عضو در تاريخ طرح اصلاحيه برسد، براي تمام كشورهاي عضو لازم الجرا خواهد بود. ماده 48 خروج از
پيمان نامه هر كشور عضو مي تواند با اعلام كتبي به دبير كل سازمان ملل متحد، از پيمان نامة حاضر خارج شود. خروج از پيمان نامه يك سال پس از تاريخ
دريافت اعلام از سوي دبير كل عملي مي شود. ماده 49 قالب هاي در دسترس متن پيمان نامة حاضر بايد در قالب هاي دسترس پذير، قابل دستيابي باشد.
ماده 50 متن هاي معتبر متن هاي عربي، چيني، انگليسي، فرانسوي، روسي و اسپانيايي پيمان نامة حاضر، همگي از اعتبار يكساني برخوردارند. با حضور
امضا كنندگان تام الاختيار ذيل كه از طرف دولت هاي متبوع خود براي اين امر كاملاً مجاز مي باشند، پيمان نامة حاضر به امضاء رسيد. پيمان نامة حقوق
افراد كم توان (كنوانسيون حقوق معلولان) ديباچه: كشورهاي عضو پيمان نامة حاضر (الف) ضمن تأكيد بر اصول مصرح در منشور ملل متحد كه ارزش و
كرامت ذاتي و حقوق برابر و سلب ناشدني تمامي اعضاي خانواده بسشري را به مثابة بنيان آزادي، عدالت وصلح در جهان به رسميت مي شناسند؛ (ب) با به
رسميت شناختن اين نكته كه ملل متحد، در اعلاميه جهاني حقوق بشر و در پيمان نامة بين المللي حقوق بشر، بر اين امر تأكيد و موافقت كرده است كه
كليه افراد بدون هيچ گونه تبعيصي از تمامي آزادي ها و حقوق ذكر شده در آن اعلاميه و پيمان نامه برخوردارند؛ (پ) ضمن تأييد مجدد بر جهانشمول
بودن، منفك نبودن، وابستگي متقابل و روابط دروني تمامي حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين و ضرورت تضمين بهره مندي كامل و بدون تبعيض افراد كم
توان از اين حقوق و آزادي ها؛ (ت) ضمن يادآوري ميثاق جهاني حقوق اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي ؛ ميثاق جهاني حقوق مدني و سياسي ؛ پيمان نامة
بين المللي رفع كليه اشكال تبعيض نژادي ؛ پيمان نامة رفع كليه اشكال تبعيض عليه زنان ؛ پيمان نامة منع شكنجه و ساير رفتارها يا مجازات هاي بي
رحمانه، غير انساني يا تحقير آميز ؛ پيمان نامه حقوق كودك ؛ و پيمان نامة بين المللي دفاع از حقوق تمامي كارگران مهاجر و اعضاي خانواده هاي آنان ؛
(ث) ضمن به رسميت شناختن اين امر كه كم تواني مفهومي رو به رشد بوده و معلوليت ناشي از تعامل ميان افراد داراي اختلال و موانع نگرشي و محيطي
است كه از مشاركت كامل و ثمربخش آنان در جامعه به ميزان برابر با سايرين جلو گيري مي كند؛ (ج) ضمن تشخيص اهميت اصول و خط مشي هاي مصرح
در برنامة جهاني اقدام در خصوص افراد كم توان و نيز قواعد استاندارد برابر سازي فرصتها براي افراد كم توان در جهت تأثيرگذاري بر ارتقاء، صورت بندي و
ارزيابي سياستها، طرحها، برنامه ها و اقدامات در سطوح ملي، منطقه اي و بين المللي به منظور برابر سازي فزونتر فرصتها براي افراد كم توان؛ (چ) ضمن
تأكيد بر اهميت برجسته ساختن موضوعات كم تواني به مثابة بخش يك پارچه اي از راهبردهاي متناظر با توسعه پايدار؛ (ح) همچنين با برسميت شناختن
اين امر كه تبعيض بر عليه افراد بر مبناي كم تواني به منزلة نقض ارزش و كرامت ذاتي افراد بشري است؛ (خ) به علاوه با به رسميت شناختن تنوع افراد كم
توان؛ (د) ضمن به رسميت شناختن ضرورت ارتقاء و حمايت از حقوق كلية افراد كم توان، منجمله افرادي كه نيازمند حمايت هاي فزون تر هستند؛ (ذ)
ضمن ابراز نگراني از اين امر كه عليرغم تمامي اين شيوه ها و تعهدات افراد كم توان همچنان با موانعي بر سر راه مشاركتشان به عنوان اعضاي برابر جامعه
روبرو بوده و نقض حقوق بشري آنان در تمامي بخش هاي جهان هنوز ادامه دارد؛ (ر) ضمن به رسميت شناختن اهميت همكاري هاي بين المللي در پيشبرد
شرايط زيستي افراد كم توان در تمامي كشورها بخصوص كشورهاي در حال توسعه؛ (ز) ضمن به رسميت شناختن وجود ارزشمند و سهم بالقوه اي كه افراد
كم توان در بهزيستي نهايي و تنوع جوامع شان دارند، و اينكه ارتقاي بهره مندي كامل افراد كم توان از حقوق بشري و آزادي هاي بنياديشان و مشاركت
كامل آنان، منجر به تقويت حسن تعلق آنان و پيشرفت هاي چشمگير در توسعه اقتصادي، اجتماعي و انساني جامعه و ريشه كني فقر خواهد گرديد؛ (ژ)
ضمن به رسميت شناختن اهميت خودمختاري و استقلال فردي براي افراد كم توان، از جمله آزادي اتخاذ تصميم براي خودشان؛ (س) نظر به اين كه افراد
كم توان بايد فرصت مداخلة فعال درفرآيندهاي تصميم سازي هاي مرتبط با سياست ها و برنامه ها، منجمله سياست ها و برنامه هايي كه مستقيماً با خود
آنها در ارتباط است، داشته باشند؛ (ش) ضمن ابراز نگراني از شرايط دشوار فراروي افراد كم توان كه در معرض اشكال چندگانه يا تشديد شدة تبعيض بر
مبناي نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب، ديدگاه هاي سياسي و غيره، خاستگاه ملي، قومي، قبيله اي يا اجتماعي، دارايي، تولد، سن و ساير موقعيت ها مي
باشند؛ (ط) ضمن به رسميت شناختن اين امر كه زنان و دختران كم توان اغلب با خطر بيشتر خشونت، ضرب و جرح يا سؤ استفاده، غفلت يا رفتار مسامحه
كارانه، سؤ رفتار يا بهره كشي، در داخل و خارج از خانه مواجهند؛ (ظ) ضمن به رسميت شناختن اين امر كه كودكان كم توان بايد بهره مندي كامل از تمامي
حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين، به ميزان برابر با ساير كودكان، داشته و ضمن يادآوري تعهداتي كه كشورهاي عضو پيمان نامه حقوق كودك براي
دستيابي به اين اهداف بر عهده گرفته اند؛ (ع) ضمن تأكيد بر ضرورت عدم دخيل نمودن يك چشم انداز جنسيتي در تمامي تلاش ها جهت ارتقاي بهره
مندي كامل افراد كم توان از حقوق بشري و آزادي هاي بنيادي؛ (غ) ضمن برجسته ساختن اين واقعيت كه اكثريت افراد كم توان در شرايط فقر بسر برده و
در همين رابطه به رسميت شناختن ضرورت حياتي توجه به تأثيرات منفي فقر بر افراد كم توان؛ (ص) با در نظر گرفتن اينكه شرايط صلح و مامنيت مبتني
بر احترام كامل به اهداف و اصول مصرح در منشور ملل متحد و رعايت ابزارهاي قابل اجراي حقوق بشر، بخصوص در حين درگيري هاي مسلحانه و اشغال
بيگانه، براي حمايت همه جانبه از افراد كم توان، از ضرورت بالايي برخوردارند؛ (ض) ضمن به رسميت شناختن اهميت دسترسي به محيط فرهنگي،
اقتصادي، اجتماعي و فيزيكي و به بهداشت و آموزش، و به اطلاعات و ارتباطات، در قادر سازي افراد كم توان به منظور بهره مندي كامل از حقوق بشر آزادي
هاي بنيادين؛ (ف) با يقين به اينكه هر فرد نسبت به افراد ديگر و نسبت به جامعه اي كه به آن تعلق دارد، وظايفي بر عهده داشته و مسئوليت محقق ساختن
ارتقاء و نظارت بر حقوق به رسميت شناخته شده در ميثاق جهاني حقوق بشر را بر دوش دارد؛ (ق) با اذعان به اين امر كه خانواده واحد طبيعي و بنيادين
جامعه بوده و تحت حمايت جامعه و دولت قرار دارد و اينكه افراد كم توان و اعضاي خانوادة آنان بايد از حمايت ها و ياري هاي ضروري در جهت قادرسازي
خانواده ها به منظور تشريك مساعي در بهره مندي كامل و برابر افراد كم توان از حقوقشان، برخوردار گردند؛ (ك) و با اذعان بر اين امر كه يك پيمان نامة
بين المللي جامع و فراگير براي ارتقاء و حمايت از حقوق و كرامت افراد كم توان نقش چشمگيري در رفع كاستي هاي آشكار اجتماعي افراد كم توان و
ارتقاي مشاركت آنان با فرصت هاي برابر در سپهرهاي مدني، سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي، هم در كشورهاي توسعه يافته و هم در كشورهاي در
حال توسعه، خواهد داشت؛ موافقت خود را با اصول ذيل اعلام مي دارند: ماده 1 اهداف هدف از پيمان نامة حاضر ارتقاء، حمايت و تضمين بهره مندي كامل و
برابر تمامي افراد كم توان از كليه حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين، و ترويج احترام به كرامت ذاتي آنها مي باشد. افراد كم توان شامل تمامي افرادي مي
شوند كه داراي اختلالات ديرپاي جسمي، ذهني، هوشي يا حسي هستند و اين اختلالات در تعامل با موانع گوناگون، از مشاركت كامل و ثمربخش آنان در
شامل زبان ها، نمايش متن، بريل، « ارتباطات « : جامعه، به ميزان برابر با سايرين، جلوگيري مي كنند. ماده 2 تعاريف به منظور اهداف پيمان نامة حاضر
ارتباطات ملموس، درشت نمايي، چند رسانه اي قابل دسترسي و همچنين ارتباطات مكتوب، صوتي، زبان صريح، خوانندة انساني و شيوه ها، ابزارها و قالب
شامل زبان هاي گفتاري و اشاره و ساير اشكال « زبان » . هاي ارتباطات غير كلامي و جايگزين ، منجمله فناوري اطلاعات و ارتباطات قابل دسترسي مي باشد
به معناي هر گونه تمايز، طرد يا محدوديت براساس ناتواني است كه هدف يا تأثير آن ايجاد « تبعيض بر مبناي ناتواني » . زبان هاي غير گفتاري مي باشد
اختلال يا از ميان بردن حق شناسايي، بهره مندي يا احقاق كليه حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين، به ميزان برابر با سايرين، در حوزه هاي سياسي،
مناسب » . اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، مدني و ساير حوزه ها مي باشد. اين مورد شامل كلية اشكال تبعيض از جمله نفي مناسب سازي معقول مي شود
به معناي تعديلات و سازگاري هاي ضروري و لازمي است كه بدون تحميل فشارهاي نامتجانس يا غير ضروري، هر گاه در مورد خاصي « سازي معقول
طراحي » . ضرورت يابند، بهره مندي و يا تحقق كلية حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين را براي افراد كم توان، به ميزان برابر با سايرين، تضمين مي نمايند
به معناي طراحي محصولات، محيط، برنامه ها و خدمات به نحوي است كه تا حد امكان بدون نياز به تعديل يا طراحي ويژه براي همه افراد قابل « فراگير
نبايد موجب ممانعت از كاربرد وسايل كمكي براي گروه هاي خاص افراد كم توان در موارد ضروري شود. ماده 3 اصول عام « طراحي فراگير » . استفاده باشد
اصول پيمان نامة حاضر، موارد ذيل خواهند بود: (الف) احترام به كرامت ذاتي، خودمختاري فردي از جمله آزادي انجام انتخاب شخصي، و استقلال فردي:
(ب) عدم تبعيض؛ (پ) مشاركت كامل و ثمربخش و تلفيق در جامعه؛ (ت) احترام به تفاوت ها و پذيرش افراد كم توان به عنوان بخشي از تنوع انساني و
بشريت؛ (ث) برابري فرصت ها؛ (ج) دسترسي؛ (چ) برابري ميان زن و مرد؛ (ح) احترام به ظرفيت هاي در حال رشد كودكان كم توان و حرمت قايل شدن
براي حق كودكان كم توان در حفظ هويت خودشان؛ ماده 4 تعهدات عام 1. كشورهاي عضو متعهد مي گردند تحقق كامل تمامي حقوق بشري و آزادي هاي
بنيادين را براي كلية افراد كم توان بدون هيچ گونه تبعيضي بر مبناي كم تواني تضمين نموده و ارتقاء بخشند. براي دستيابي به اين هدف، كشورهاي عضو
متعهد مي گردند: (الف) كليه ابزارهاي قانونگذاري، اجرايي و ساير ابزارها را در جهت پياده سازي حقوق به رسميت شناخته شده در پيمان نامة حاضر به كار
گيرند؛ (ب) كليه ابزارهاي لازم، منجمله ابزارهاي قانونگذاري را در جهت تعديل يا لغو قوانين، مقررات، آداب و رسوم و اقدامات رايج كه متضمن تبعيض بر
عليه افراد كم توان مي باشد، به كار گيرند؛ (پ) ارتقاء و دفاع از حقوق بشري افراد كم توان را در تمامي سياست ها و برنامه ها مد نظر قرار دهند؛ (ت) از
دست زدن به هر گونه اقدام يا فعاليت مغاير با پيمان نامة حاضر اجتناب ورزيده و تضمين نمايند كه مقامات و نهادهاي عمومي بر طبق پيمان نامة حاضر
اقدام خواهند نمود؛ (ث) كليه اقدامات لازم را در جهت رفع تبعيض بر مبناي كم تواني از سوي هر فرد سازمان يا مؤسسة خصوصي انجام دهند؛ (ج) پژوهش
و توسعة كالاها، خدمات، تجهيزات و امكانات را با طراحي فراگير بر طبق تعريف مادة 2 پيمان نامة حاضر به نحوي كه نيازمند حداقل مناسب سازي احتمالي
و كمترين هزينه در جهت تطابق با نيازهاي يك فرد كم توان باشد، متعهد گرديده يا ارتقاء بخشند تا دسترسي و استفاده از آنها توسط اين افراد ارتقاء يافته
و طراحي فراگير را در توسعة استانداردها و خط مشي ها تشويق نمايند؛ (چ) پژوهش و توسعه و نيز در دسترس بودن و كاربرد فنآوري هاي نوين، منجمله
فناوري هاي اطلاعات و ارتباطات، وسايل كمكي راه پيماني ، ابزارها و فنآوري هاي كمكي مناسب براي افراد كم توان را با اولويت فنآوري هاي ارزان قيمت،
بر عهده گرفته يا تشويق نمايند؛ (ح) اطلاعات قابل دسترسي براي افراد كم توان را در خصوص وسايل كمكي راه پيمايي، ابزارها و فنآوري هاي كمكي،
منجمله فنآوري هاي نوين و نيز ساير اشكال خدمات و تسهيلات كمكي و حمايتي تأمين نمايند؛ (خ) آموزش شاغلين و كاركناني را كه با افراد كم توان سر و
كار دارند در زمينة حقوق به رسميت شناخته شده در پيمان نامة حاضر تشويق نمايند، به نحوي كه كمك ها و خدمات تضمين شده از سوي اين حقوق بهتر
تأمين شوند؛ 2. در خصوص حقوق اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي، هر يك از كشورهاي عضو متعهد مي گردند اقدامات لازم را به ميزان حداكثر منابع در
دسترس خويش، و در صورت نياز در قالب همكاري هاي بين المللي، با چشم انداز دستيابي بيش از پيش به تحقق كامل اين حقوق، بدون لطمه زدن به آن
دسته از تعهدات مندرج در پيمان نامة حاضر كه براساس قوانين بين المللي بلافاصله قابل اعمال مي باشند، به كار بندند. 3. در جهت اجرا و پياده سازي
قوانين و سياست ها به منظور تحقق پيمان نامة حاضر، و در ساير فرآيندهاي تصميم گيري در ارتباط با موضوعات مرتبط به افراد كم توان، كشورهاي عضو
بايد افراد كم توان، منجمله كودكان كم توان را بطور فعال دخيل ساخته و از مشاوره با آنان بهره مند گردند؛ 4. هيچ يك از مندرجات پيمان نامة حاضر نبايد
بر مقرراتي كه در تحقق حقوق افراد كم توان مساعدتر بوده و در قوانين يك كشور عضو يا قوانين بين المللي لازم الاجرا در آن كشور مندرج هستند، تأثير
بگذارد. نبايد هيچ گونه محدوديت يا نقضي در خصوص هر يك از حقوق انساني و آزادي هاي بنيادين به رسميت شناخته شده يا موجود در كشورهاي عضو
در هنگام تبديل اين پيمان نامه به قانون، پيمان، مقررات يا آداب و رسوم، به اين بهانه كه پيمان نامة حاضر اين حقوق و آزادي ها را به رسميت نشناخته يا
آنها را به ميزان كمتري به رسميت شناخته است، ايجاد گردد. 5. مفاد پيمان نامة حاضر بايد به تمامي بخش هاي دولت هاي فدرال بدون هيچ گونه
محدوديت يا استثنايي تسري يابد. ماده 5 برابري و عدم تبعيض 1. كشورهاي عضو اذعان دارند كه تمامي افراد در پيشگاه قانون برابر بوده و بدون هيچ
تبعيضي از حمايت يكسان و سود برابر از قانون برخوردارند. 2. كشورهاي عضو بايد هرگونه تبعيض را بر مبناي كم تواني ممنوع كرده و حمايت قانوني و مؤثر
و برابر را بر عليه تبيض در تمام زمينه ها براي افراد كم توان تضمين نمايند. 3. به منظور تشويق برابري و رفع تبعيض، كشورهاي عضو بايد تمامي اقدامات
لازم را در جهت تضمين برقراري مناسب سازي معقول بكار بندند. 4. اقدامات خاصي كه در تسريع يا دستيابي به برابري واقعي افراد كم توان در قالب پيمان
نامة حاضر ضروري است، نبايد به عنوان تبعيض در نظر گرفته شوند. ماده 6 زنان كم توان 1. كشورهاي عضو اذعان دارند كه زنان و دختران كم توان در
معرض تبعيضات چندگانه بوده و در همين خصوص بايد اقداماتي در جهت تضمين بهره مندي كامل و برابر آنان از تمامي حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين
صورت گيرد. 2. كشورهاي عضو بايد تمامي اقدامات لازم را در جهت كسب اطمينان از توسعه، پيشرفت و توانمندي كامل زنان، به منظور تضمين تحقق و
بهره مندي كامل آنان از حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين پيش بيني شده در پيمان نامة حاضر به كار بندند. ماده 7 كودكان كم توان 1. كشورهاي عضو
بايد تمامي اقدامات لازم را در جهت تضمين بهره مندي كامل كودكان كم توان از كليه حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين، به ميزان برابر با ساير كودكان،
بعمل آورند. 2. در تمامي اقدامات مربوط به كودكان كم توان، منافع عالية كودك بايد اصلي ترين ملاحظه باشد. 3. كشورهاي عضو بايد تضمين نمايند كه
كودكان كم توان حق ابراز آزادانه عقايد خود را در تمامي مسايل مرتبط با خودشان داشته و به نظرات آنها متناسب با سن و بلوغ شان، به ميزان برابر با ساير
كودكان قدر داده شده و كمك هاي متناسب با سن و كم تواني آنان براي تحقق اين حق در اختيارشان قرار داده مي شود. ماده 8 آگاه سازي 1. كشورهاي
عضو انجام اقدامات آني، ثمربخش و لازم را خصوص موارد ذيل متعهد مي گردند: (الف) افزايش آگاهي در ميان جامعه، منجمله در سطح خانواده، در خصوص
افراد كم توان و تحكيم احترام به حقوق و حرمت افراد كم توان؛ (ب) مبارزه با كليشه ها، پيشداوري ها و اقدامات زيانبار در خصوص افراد كم توان، از جمله
اقدامات مبتني بر جنس وسن، در تمام حوزه هاي زندگي؛ (پ) ارتقاي آگاهي در خصوص توانايي ها و ويژگي هاي افراد كم توان. 2. ابزارهاي دستيابي به اين
( ii ) ؛ تقويت پذيرش حقوق افراد كم توان ( I ) : اهداف عبارتند از: (الف) شروع و پيگيري برنامه هاي آگاه سازي عمومي ثمربخش و طراحي شده به منظور
تشويق به رسميت شناختن مهارت ها، شايستگي ها و توانايي هاي ( iii ) ؛ تشويق برداشت هاي مثبت و آگاهي اجتماعي فزون تر در خصوص افراد كم توان
افراد كم توان، و ويژگي هاي آنان در محل كار و بازار كار؛ (ب) القاي نگرش احترام آميز به حقوق افراد كم توان در تمامي مقاطع سيستم آموزشي، منجمله
در بين تمامي كودكان از سنين پايين؛ (پ) تشويق كليه اصحاب رسانه ها در به تصوير كشاندن افراد كم توان به نحوي كه با اهداف پيمان نامة حاضر سازگار
باشد؛ (ت) ارتقاي برنامه هاي آموزشي آگاه سازي در خصوص افراد كم توان و حقوق افراد كم توان . ماده 9 دسترسي 1. به منظور قادر ساختن افراد كم توان
براي زندگي مستقل و مشاركت كامل در تمامي جنبه هاي زندگي، كشورهاي عضو بايد اقدامات لازم را در جهت تضمين دسترسي افراد كم توان، به ميزان
برابر با سايرين، به محيط هاي فيزيكي، حمل و نقل، اطلاعات و ارتباطات، از جمله سيستم ها و فنآوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي و به ساير تسهيلات و
خدماتي كه در اختيار عموم قرار دارند، هم در محيط شهري و هم در محيط روستايي، به عمل آورند. اين اقدامات كه بايد شامل شناسايي و رفع موانع
دسترسي باشد، علاوه بر ساير موارد، بايد در اين موارد هم اعمال گردد: (الف) ساختمان ها، معابر، حمل و نقل و ساير تسهيلات در فضاهاي روبسته و روباز،
منجمله مدارس، منازل، تسهيلات درماني و محل هاي كار؛ (ب) خدمات اطلاعاتي و ارتباطاتي و غيره، خدمات الكترونيكي و خدمات اضطراري ؛ 2. كشورهاي
عضو همچنين بايد اقدامات لازم را در خصوص موارد ذيل بعمل آورند: (الف) توسعه، ترويج و نظارت بر پياده سازي حداقل استانداردها و خط مشي ها براي
دسترس پذير بودن تسهيلات و خدماتي كه در اختيار عموم قرار دارند؛ (ب) كسب اطمينان از اين موضوع كه بخش هاي خصوصي تأمين كننده تسهيلات و
خدمات براي عموم، كليه جنبه هاي دسترسي براي افراد كم توان را مد نظر قرار دهند؛ (پ) تأمين آموزش براي افراد ذينفع در خصوص موضوعات دسترسي
كه افراد كم توان با آنها روبرو هستند؛ (ت) ارائة اطلاعات به خط بريل و به شيوه اي كه خواندن و درك آن آسان باشد، در ساختمان ها و تسهيلات در اختيار
عموم؛ (ث) تأمين انواع راهنماها و واسطه هاي زنده ، از جمله راهنماها، خواننده ها و مفسران حرفه اي زبان اشاره ، در جهت تسهيل دسترسي به ساختمان
ها و ساير تسهيلات در اختيار عموم؛ (ج) تشويق ساير اشكال مناسب كمك و حمايت از افراد كم توان به منظور تضمين دسترسي آنان به اطلاعات؛ (چ)
تشويق دسترسي افراد كم توان به سيستم ها و فنآوري هاي نوين اطلاعاتي و ارتباطاتي، منجمله اينترنت؛ (ح) تشويق طراحي، توسعه، توليد و توزيع سيستم
ها و فنآوري هاي قابل دسترسي اطلاعاتي و ارتباطاتي سطح پايين ، به نحوي كه اين سيستم ها و فنآوري ها با حداقل قيمت در دسترس باشند. ماده 10
حق حيات كشورهاي عضو مجدداً تأكيد دارند تمامي موجودات بشري داراي حق ذاتي حيات بوده و بايد تمامي اقدامات لازم براي تضمين بهره مندي كامل
افراد كم توان، به ميزان برابر با سايرين، از اين حق بعمل آيد. ماده 11 موقعيت هاي خطر بار و اضطرارهاي بشر دوستانه كشورهاي عضو بايد مطابق تعهداتي
كه بر اساس قوانين بين المللي، از جمله قانون بين المللي بشر دوستانه و قانون بين المللي حقوق بشر ، بر عهده دارند، تمامي اقدامات لازم را به منظور
تضمين حمايت و امنيت افراد كم توان در موقعيت هاي درگيري مسلحانه، اضطرارهاي بشر دوستانه و وقوع بلاياي طبيعي بعمل آورند. ماده 12 شناسايي
برابر در پيشگاه قانون 1. كشورهاي عضو مجدداً تأكيد دارند كه افراد كم توان در همه جا بعنوان افراد بشري از حق شناسايي در پيشگاه قانون برخوردار
. هستند. 2. كشورهاي عضو بايد بهره مندي افراد كم توان از مزاياي حقوقي را به ميزان برابر با سايرين در تمامي جنبه هاي حيات به رسميت بشناسند. 3
كشورهاي عضو بايد اقدامات لازم را در جهت تأمين دسترسي افراد كم توان به حمايت هايي كه در احقاق مزاياي حقوقي خود به آن نيازمند هستند، بعمل
آورند. 4. كشورهاي عضو بايد تضمين كنند كه كليه اقدامات مرتبط با احقاق مزاياي حقوقي را به منظور عرضه صيانت هاي لازم و كافي در جهت پيشگيري
از سؤرفتار منطبق با قانون بين المللي حقوق بشر تأمين خواهند نمود. اين صيانت ها بايد تضمين كنند كه اقدامات مرتبط با احقاق مزاياي حقوقي به حقوق
اراده و تمايلات افراد حرمت قايل شده فارغ از تعارض منافع و تأثيرات اجباري بوده متناسب و سازگار با شرايط فرد باشد و در كوتاه ترين زمان ممكن اعمال
شده و در معرض نظارت مستمر از سوي مقامات صالحه مستقل و بي طرف يا دستگاه قضايي قرار داشته باشد. اين صيانت ها بايد متناسب با ميزان اثر
گذاري اين اقدامات بر حقوق و منافع فرد باشند. 5. بر اساس ترتيبات مقرره در ماده حاضر، كشورهاي عضو بايد كليه اقدامات لازم و كافي را به منظور
تضمين حقوق برابر افراد كم توان در مالكيت يا به ارث بردن اموال و دارايي ها، كنترل امور مالي خودشان و دارا بودن دسترسي برابر به سپرده ها و وام هاي
بانكي و ساير اشكال اعتبارات مالي بعمل آورده و بايد تضمين نمايند كه افراد كم توان به اجبار از دارايي هاي خود محروم نمي شوند. ماده 13 دسترسي به
محاكم 1. كشورهاي عضو بايد دسترسي ثمربخش به محاكم را براي افراد كم توان، به ميزان برابر با سايرين، از جمله از طريق ترتيب دادن تمهيدات رويه اي
و متناسب با سن، به منظور تسهيل نقش ثمربخش آنها بعنوان نقش آفرينان مستقيم و غير مستقيم، از جمله بعنوان شهود، در تمامي مراحل قضايي، شامل
بازپرسي و ساير مراحل مقدماتي، تضمين نمايند. 2. به منظور كمك به دسترسي ثمربخش افراد كم توان به محاكم كشورهاي عضو بايد آموزش هاي لازم را
براي كاركنان حوزه امور قضايي از جمله افراد پليس و كاركنان زندان ها تشويق نمايند. ماده 14 آزادي و امنيت فردي 1. كشورهاي عضو بايد تضمين نمايند
كه افراد كم توان به ميزان برابر با سايرين: (الف) از حق آزادي و امنيت فردي برخوردار باشند؛ (ب) بطور غير قانوني و اجباري از آزادي خود محروم نشده و
هرگونه محروميت آنان از آزادي بر اساس قانون بوده، و وجود كم تواني در هيچ موردي توجيه كننده سلب آزادي نخواهد بود. 2. كشورهاي عضو بايد تضمين
نمايند در صورت سلب آزادي افراد كم توان تحت هر فرآيندي، آنها به ميزان برابر با سايرين، تحت تضمين هاي مطابق با قانون بين المللي حقوق بشر بوده و
مطابق با اهداف و قواعد اين پيمان نامه و از جمله با ترتيب دادن مناسب سازي معقول با آنها رفتار خواهد شد. ماده 15 مصونيت از شكنجه يا رفتارها و
مجازات هاي بي رحمانه، غير انساني يا تحقير آميز 1. هيچ كس نبايد در معرض شكنجه يا رفتارها و مجازات هاي بي رحمانه، غير انساني يا تحقير آميز قرار
گيرد. بويژه، هيچ كس نبايد بدون ارادة آزادانة خودش در معرض آزمايشات پزشكي يا علمي قرار گيرد. 2. كشورهاي عضو تمامي اقدامات مؤثر قانونگذاري،
اجرايي، قضايي و ساير اقدامات را به منظور جلوگيري از قرار گرفتن افراد كم توان در معرض شكنجه يا رفتارها و مجازات هاي بي رحمانه، غير انساني يا
تحقير آميز، به ميزان برابر با سايرين، بعمل خواهند آورد. ماده 16 مصونيت از بهره كشي، خشونت و سؤاستفاده 1. كشورهاي عضو تمامي اقدامات
قانونگذاري، اجرايي، اجتماعي، آموزشي و ساير اقدامات لازم را به منظور صيانت افراد كم توان در برابر تمامي اشكال بهره كشي، خشونت و سؤاستفاده،
منجمله جنبه هاي مبتني بر جنسيت آنها، چه در محيط خانه و چه در خارج از خانه، بعمل خواهند آورد. 2. كشورهاي عضو همچنين تمامي اقدامات لازم را
در جهت جلوگيري از كليه اشكال بهره كشي، خشونت و سؤاستفاده، منجمله از طريق تضمين شيوه هاي مناسب كمك و حمايت متناسب با سن و جنس
براي افراد كم توان و اعضاي خانواده و مراقبين آنها، و از جمله از طريق ارائة اطلاعات و آموزش در خصوص چگونگي اجتناب، تشخيص و گزارش موارد بهره
كشي، خشونت و سؤاستفاده بكار خواهند بست. 3. به منظور جلوگيري از وقوع هرگونه بهره كشي، خشونت و سؤاستفاده، كشورهاي عضو بايد تضمين نمايند
كلية تسهيلات و برنامه هاي طراحي شده براي خدمت رساني به افراد كم توان، تحت نظارت ثمربخش مقامات مستقل باشند. 4. كشورهاي عضو كلية
اقدامات لازم را به منظور تشويق بهبود جسمي، ذهني و روانشناختي، بازتواني و تلفيق اجتماعي مجدد افراد كم تواني كه قرباني گونه هاي مختلف بهره
كشي، خشونت و سؤاستفاده شده اند، از جمله از طريق ارائة خدمات حمايتي، بعمل خواهند آورد. هرگونه بهبودي و تلفيق مجدد بايد در محيطي صورت
گيرد كه سلامتي، رفاه، تكريم ذات، كرامت و خودمختاري فرد تقويت شده و نيازهاي خاص مبتني بر جنس و سن فرد بايد مد نظر قرار گيرد. 5. كشورهاي
عضو قوانين و سياست هاي ثمربخشي، از جمله قوانين و سياست هاي معطوف به زنان و كودكان را، به مرحله اجرا در خواهند آورد، تا تضمين نمايند كه
موارد بهره كشي، خشونت و سؤاستفاده بر عليه افراد كم توان شناسايي و بررسي شده، و در صورت لزوم تحت پيگرد قرار مي گيرد. ماده 17 صيانت از
. تماميت فرد تمامي افراد كم توان داراي حق احترام به تماميت جسمي و ذهني خود به ميزان برابر با سايرين هستند. ماده 18 آزادي جابجايي و مليت 1
كشورهاي عضو بايد حق افراد كم توان را در آزادي جابجايي، آزادي انتخاب محل سكونتشان و مليتشان به ميزان برابر با سايرين به رسميت بشناسند، از
جمله با تضمين موارد ذيل براي افراد كم توان: (الف) داشتن حق كسب و تغيير يك مليت و عدم سلب مليت آنها به صورت اجباري يا بعلت كم تواني؛ (ب)
عدم سلب اختيار آنان بر اساس كم تواني، در كسب، مالكيت و سود بردن از مدارك مربوط به مليت و ساير مدارك شناسايي يا بهره مندي از فرآيندهاي
متناسبي نظير رويه هاي مهاجرتي كه ممكن است براي تسهيل احقاق حق آزادي جابجايي لازم باشد؛ (پ) اختيار آنان در ترك هر كشور از جمله كشور
خودشان؛ (ت) عدم سلب حق آنها در ورود به كشور خودشان به اجبار يا بر اساس كم تواني از آنان. 2. كودكان كم توان بايد بلافاصله پس از تولد ثبت شده و
بايد از بدو تولد حق داشتن نام، حق كسب مليت و تا حد امكان، حق شناسايي و بزرگ شدن در كنار والدين خودشان را داشته باشند. ماده 19 زندگي
مستقل و تلفيق در جامعه كشورهاي عضو پيمان نامة حاضر حق برابر تمامي افراد كم توان را براي زندگي در جامعه با حق انتخاب برابر با ديگران، به
رسميت شناخته و اقدامات ثمربخش و مناسب را به منظور تسهيل بهره مندي كامل افراد كم توان از اين حق، و تلفيق و مشاركت كامل آنان در جامعه، از
جمله از طريق تضمين موارد ذيل بعمل خواهند آورد: (الف) افراد كم توان، به ميزان برابر با سايرين، فرصت انتخاب محل اقامت و مكان و افرادي را كه مي
خواهند با آنان زندگي كنند، داشته و به اجبار ناچار به زندگي در شرايط زيستي خاصي نخواهند بود؛ (ب) افراد كم توان به دامنه اي از خدمات حمايتي در
داخل منزل محل اقامت و جامعه از جمله كمك هاي فردي ضروري براي حمايت از زيست و تلفيق در جامعه و جلوگيري از انزوا و دور افتادن از جامعه
دسترسي داشته باشند. (پ) خدمات و تسهيلات اجتماعي در دسترس عموم به ميزان برابر در دسترس افراد كم توان بوده و پاسخگوي نيازهاي آنان خواهند
بود. ماده 20 تحرك فردي كشورهاي عضو بايد اقدامات ثمربخش را در جهت تضمين تحرك فردي با حداكثر استقلال ممكن براي افراد كم توان فراهم
آورند، از جمله از طريق: (الف) تسهيل تحرك فردي افراد كم توان با شيوه و زمان انتخابي آنان و با كمترين هزينه؛ (ب) تسهيل دسترسي افراد كم توان به
وسايل با كيفيت كمك راه پيمايي، ابزارها، فنآوري هاي كمكي و گونه هاي كمك و واسطه هاي زنده، از جمله از طريق در دسترس قرار دادن آنها با حداقل
هزينه؛ (پ) ارائة آموزش هاي لازم در مهارت هاي تحركي جهت افراد كم توان و پرسنل تخصصي كه با افراد كم توان كا رمي كنند؛ (ت) تشويق توليد
كنندگان وسايل كمك راه پيمايي، ابزارها و فنآوري هاي كمكي، در مد نظر قرار دادن تمامي جنبه هاي تحرك افراد كم توان. ماده 21 آزادي بيان و عقيده،
و دسترسي به اطلاعات كشورهاي عضو بايد تمامي اقدامات لازم را در جهت تضمين اينكه افراد كم توان از حق آزادي بيان و عقيده، از جمله جستجو،
دريافت و ارائة اطلاعات را به ميزان برابر با سايرين و از طريق تمامي گونه هاي ارتباطي به انتخاب خودشان، طبق تعريف ارائه شده در مادة 2 پيمان نامة
حاضر برخوردارند. از جمله از طريق موارد ذيل بعمل آورند: (الف) ارائة اطلاعات مورد نياز عموم در قالب ها و فنآوري هاي قابل دسترسي متناسب با انواع
گوناگون كم تواني در سريع ترين زمان و بدون هزينه اضافي براي افراد كم توان؛ (ب) پذيرش و تسهيل كاربرد زبان اشاره، بريل، ارتباط غير كلامي و
جايگيزين و تمامي ابزارها، شيوه ها و قالب هاي ارتباطي قابل دسترسي براي افراد كم توان در تعاملات رسمي به انتخاب خودشان ؛ (پ) موظف ساختن
شركت هاي خصوصي عرضه كنندة خدمات براي عموم، منجمله از طريق اينترنت، نسبت به عرضة اطلاعات و خدمات در قالب هاي قابل دسترسي و قابل
استفاده براي افراد كم توان ؛ (ت) تشويق رسانه هاي همگاني، ازجمله عرضه كنندگان اطلاعات از طريق اينترنت، در جهت دسترس پذير ساختن خدماتشان
براي افراد كم توان؛ (ث) به رسميت شناختن و تشويق كاربرد زبان اشاره. ماده 22 احترام به حريم خصوصي 1. هيچ فرد كم تواني، صرف نظر از محل اقامت و
شرايط زيستي اش، نبايد در معرض مداخلات اجباري يا غير قانوني در حريم خصوصي، خانواده، منزل، يا بستگانش يا ساير گونه هاي ارتباطي يا در معرض
حملات غير قانوني به شرافت يا حيثيتش قرار گيرد. افراد كم توان حق صيانت قانوني در برابر چنين مداخلات و حملاتي را دارند. 2. كشورهاي عضو بايد از
حريم خصوصي اطلاعات فردي، بهداشتي و بازتواني افراد كم توان به ميزان برابر با سايرين، حفاظت نمايند. ماده 23 احترام به خانه و خانواده 1. كشورهاي
عضو بايد اقدامات مؤثر و مناسب را به منظور رفع تبعيض بر عليه افراد كم توان در تمام موضوعات مرتبط با ازدواج، خانواده، رابطه والدين و خويشاوندي، به
ميزان برابر با سايرين، در جهت تضمين موارد ذيل بعمل آورند: (الف) حق كلية افراد كم تواني كه در سن ازدواج هستند، براي ازدواج و تشكيل خانواده بر
اساس ارادة آزاد و كامل زوجين درگير، به رسميت شناخته شود؛ (ب) حقوق افراد كم توان در تصميم گيري آزادانه و مسئولانه در خصوص تعداد و فاصله
گذاري فرزندانشان و دسترسي به اطلاعات متناسب با سن و آموزش باروري و تنظيم خانواده، به رسميت شناخته شده و ابزارهاي لازم جهت توانمند سازي
آنان در احقاق اين حقوق تأمين گردد؛ (پ) افراد كم توان، از جمله كودكان، باروري خود را به ميزان برابر با سايرين حفظ نمايند. 2. كشورهاي عضو بايد
حقوق و مسئوليت هاي كم توان را در خصوص سرپرستي، حضانت، قيموميت، فرزند خواندگي يا موارد مشابه، هر جا كه اين مفاهيم در قوانين ملي وجود
دارند، تضمين نمايند؛ در تمام موارد منافع عاليه كودك بايد در اولويت باشد. كشورهاي عضو بايد كمك هاي لازم را به افراد كم توان در جهت اجراي
مسئوليت هاي نگهداري از فرزندانشان ارايه دهند. 3. كشورهاي عضو بايد تضمين نمايند كه كودكان كم توان حقوق برابري در خصوص زندگي خانوادگي
داشته باشند. با چشم انداز تحقق اين حقوق و جلوگيري از بي سرپرستي، رهاشدگي، غفلت و انزواي كودكان كم توان، كشورهاي عضو بايد عرضة اطلاعات،
خدمات و حمايت هاي زود هنگام و جامع را براي كودكان كم توان و خانواده هاي آنان عهده دار گردند. 4. كشورهاي عضو بايد تضمين كنند كه هيچ
كودكي بر خلاف ميل والدينش از آنان جدا نخواهد شد، مگر هنگامي كه مقامات صالحة مشخص شده در قوانين، بر طبق قوانين و رويه هاي موجود،
تشخيص دهند كه اين جدايي براي منافع عاليه كودك ضروري است. تحت هيچ شرايطي يك كودك نبايد براساس كم تواني خود كودك، يا يكي، يا هر دوي
والدين، از والدينش جدا شود. 5. كشورهاي عضو بايد هرگاه كه والدين بلافصل قادر به مراقبت از يك كودك كم توان نباشد. تمامي تلاش ها را براي تأمين
. مراقبت در درون خانواده اي وسيع تر و در صورت عدم امكان اين امر، در درون جامعه و در شرايط شبه خانواده، عهده دار گردند. ماده 24 آموزش 1
كشورهاي عضو حق افراد كم توان را براي آموزش به رسميت مي شناسند. با چشم انداز تحقق اين حق، بدون تبعيض و براساس برابري فرصت ها، كشورهاي
عضو بايد يك سيستم آموزشي فراگير را در تمامي سطوح و آموزش مادام العمر را با اهداف ذيل تضمين نمايند؛ (الف) توسعه كامل استعداد بشري و حس
كرامت و حرمت نفس و تقويت احترام به حق بشر و آزادي هاي بنيادين و تنوع بشري؛ (ب) توسعة شخصيت، استعدادها و خلاقيت و همچنين توانايي هاي
ذهني و جسمي افراد كم توان تا بالاترين حد ممكن؛ (پ) توانمندسازي افراد كم توان به منظور مشاركت ثمربخش در يك جامعة آزاد. 2. در تحقق اين حق،
كشورهاي عضو بايد تضمين كنند كه: (الف) افراد كم توان، بر مبناي كم تواني، از سيستم آموزشي عمومي كنار گذاشته نخواهند شد و كودكان كم توان از
آموزش ابتدايي رايگان و همگاني يا از آموزش متوسطه، بر مبناي كم تواني، كنار گذاشته نمي شوند؛ (ب) افراد كم توان قادر خواهند بود به آموزش ابتدايي و
آموزش متوسطة فراگير، كيفي و رايگان، به ميزان برابر با سايرين، در جوامعي كه در آنها زندگي مي كنند دسترسي داشته باشند؛ (پ) مناسب سازي معقول
در خصوص نيازمندي هاي فردي فراهم خواهد گرديد؛ (ت) افراد كم توان حمايت هاي لازم را از طريق سيستم آموزشي عمومي جهت تسهيل آموزش
ثمربخش خود دريافت خواهند داشت؛ (ث) اقدامات حمايتي فردي ثمربخش را مطابق با اهداف تلفيق كامل در محيط هايي كه توسعه آكادميك و اجتماعي
را به حداكثر برساند تأمين خواهند نمود. 3. كشورهاي عضو بايد افراد كم توان را در يادگيري مهارت هاي توسعة زندگي و اجتماعي به منظور تسهيل
مشاركت كامل و برابر در آموزش و به عنوان اعضاي جامعه توانمند سازند. براي دستيابي به اين هدف كشورهاي عضو بايد اقدامات لازم را، از جمله موارد
ذيل، بعمل آورند: (الف) تسهيل آموزش بريل، نسخه هاي جايگزين، شيوه ها، ابزارها و قالب هاي غير كلامي و جايگزين ارتباطي و مهارت هاي جهت يابي و
تحركي، و تسهيل حمايت و مربيگري دو به دو؛ (ب) تسهيل آموزش زبان اشاره و تشويق موجوديت زبان شناختي جامعه ناشنوايان؛ (پ) تضمين اين امر كه
آموزش افراد و بخصوص كودكان نابينا، ناشنوا و نابينا  ناشنوا با مناسب ترين زبان و شيوه ها و ابزارهاي ارتباطي براي فرد و در محيط هايي ارايه خواهد شد
كه پيشرفت آكادميك و اجتماعي آنان را به حداكثر برساند. 4. به منظور كمك به تضمين تحقق اين حق كشورهاي عضو بايد اقدامات لازم را براي استخدام
معلمان، از جمله معلمان كم توان، كه آموزش زبان اشاره و يا بريل ديده باشند و آموزش كاركنان و پرسنلي كه در تمام سطوح آموزشي به كار مشغول
هستند، بعمل آورند. اين آموزش ها بايد متضمن آگاه سازي در خصوص كم تواني و استفاده از شيوه ها، ابزارها و قالب هاي مناسب غير كلامي و جايگيزين
ارتباطي، مصالح و تكنيك هاي آموزشي، در جهت حمايت از افراد كم توان باشد. 5. كشورهاي عضو بايد تضمين كنند كه افراد كم توان قادر به دسترسي به
آموزش متوسطة عمومي، آموزش فني و حرفه اي، آموزش بزرگسالان و آموزش مادام العمر، بدون تبعيض و به ميزان برابر با سايرين، باشند. براي رسيدن به
اين هدف، كشورهاي عضو، بايد تضمين كنند كه مناسب سازي معقول براي افراد كم توان فراهم خواهد گرديد. ماده 25 بهداشت كشورهاي عضو حق افراد
كم توان را در بهره مندي از بالاترين استاندارد قابل عرضة بهداشتي، بدون تبعيض بر مبناي كم تواني، به رسميت مي شناسند. كشورهاي عضو بايد تمامي
اقدامات لازم را در جهت تضمين دسترسي افراد كم توان به خدمات بهداشتي متناسب با جنس و از آن جمله بازتواني مرتبط با سلامتي بعمل آورند.
بخصوص كشورهاي عضو بايد: (الف) مراقبت ها و خدمات بهداشتي رايگان يا ارزانقيمت را با همان دامنه، كيفيت و استاندارد ارائه شده براي عموم مردم، از
جمله برنامه هاي بهداشت جنسي و باروري و برنامه هاي بهداشت عمومي مبتني بر جمعيت را براي افراد كم توان هم ارائه نمايند؛ (ب) خدمات بهداشتي
مورد نياز افراد كم توان، به ويژه به دليل كم تواني آنها را، از جمله شناسايي و در صورت لزوم مدخلة زود هنگام و خدماتي كه در جهت به حداقل رساندن و
پيشگيري از كم تواني هاي بيشتر طراحي شده اند، را از جمله در ميان كودكان و سالمندان ارائه نمايند؛ (پ) اين خدمات بهداشتي را با حداقل فاصله مكاني
ممكن با جوامع خود افراد، از جمله در مناطق روستايي، عرضه نمايند؛ (ت) كاركنان بهداشتي را به عرضة مراقبت هايي با كيفيت يكسان با سايرين براي
افراد كم توان از جمله بر مبناي موافقت آزاد و اعلام شده، شامل بر آگاه سازي در خصوص حقوق بشري، كرامت، خودمختاري و نيازهاي افراد كم توان، از
طريق آموزش و تصويب استانداردهاي اخلاقي، براي مراقبين بهداشتي عمومي و بخش خوصي، ملزم سازند؛ (ث) تبعيض بر عليه افراد كم توان را در برقراري
بيمه هاي بهداشتي و بيمة عمر، در جاهايي كه اين بيمه ها از جانب قوانين ملي مجاز شمرده شده اند، ممنوع ساخته و اين بيمه ها را به روشي مناسب و
معقول در اختيار آنان قرار دهند؛ (ث) از انكار تبعيض آميز مراقبت هاي بهداشتي يا خدمات بهداشتي يا غذا و نوشيدني ها براساس كم تواني پيشگيري
نمايند. ماده 26 توانبخشي و بازتواني 1. كشورهاي عضو بايد اقدامات ثمربخش و مناسبي را، از جمله از طريق حمايت نظير به نظير، در جهت توانمند سازي
افراد كم توان در كسب و حفظ حداكثر استقلال، توانايي كامل جسمي، ذهني، اجتماعي و شغلي، و تلفيق و مشاركت كامل در تمامي جنبه هاي زندگي،
بعمل آورند. براي دستيابي به اين هدف كشورهاي عضو بايد به سازماندهي، تقويت و گسترش برنامه ها و خدمات فراگير توانبخشي و بازتواني بخصوص در
حوزه هاي سلامت، اشتغال، تحصيل و خدمات اجتماعي بپردازند؛ به گونه اي كه اين خدمات و برنامه ها: (الف) در ابتدايي ترين مرحلة ممكن شروع شده و
مبتني بر ارزيابي چند گانه از نيازها و توانايي هاي فرد باشد؛ (ب) از مشاركت و تلفيق در جامعه و تمامي جنبه هاي اجتماع حمايت كرده، داوطلبانه بوده و
در كمترين فاصله مكاني ممكن از جوامع افراد كم توان، از جمله در مناطق روستايي، در دسترس آنان قرار گيرد. 2. كشورهاي عضو بايد گسترش آموزش
اوليه و مستمر را براي كارشناسان و كاركنان حوزه خدمات توانبخشي و بازتواني تشويق نمايند. 3. كشورهاي عضو بايد دسترسي، آشنايي و كاربرد فنآوري ها
و لوازم كمكي طراحي شده براي افراد كم توان را، تا جاييكه مرتبط با توانبخشي و بازتواني مي باشد، تشويق نمايند. ماده 27 كار و اشتغال 1. كشورهاي عضو
حق كار كردن افراد كم توان را به ميزان برابر با سايرين به رسميت مي شناسند؛ اين امر شامل حق دستيابي به فرصت امرار معاش از طريق انتخاب آزادانة
كار يا پذيرفته شدن در يك بازار كار و محيط كاري آزاد، تلفيقي و قابل دسترسي براي افراد كم توان، مي شود. كشورهاي عضو بايد تحقق حق كار كردن را،
از جمله براي افرادي كه در حين كار دچار كم تواني شده اند، از طريق برداشتن گام هاي مؤثر، منجمله از راه قانونگذاري، به منظور تحقق موارد ذيل صيانت
و تشويق نمايند: (الف) ممنوعيت تبعيض بر مبناي كم تواني در خصوص كلية موضوعات مرتبط با تمامي اشكال اشتغال از جمله شرايط بكارگيري، استخدام
و اشتغال، ارتقاي شغلي و شرايط ايمني و بهداشت كار؛ (ب) صيانت از حقوق افراد كم توان، به ميزان برابر با سايرين، در برخورداري از شرايط مطلوب و
عادلانة كاري، از جمله فرصت هاي برابر و دستمزدهاي يكسان در ازاي كار برابر، شرايط كاري ايمن و بهداشتي، از جمله حمايت در برابر مخاطرات و جبران
خسارات؛ (پ) تضمين اين امر كه افراد كم توان، به ميزان برابر با سايرين، قادر به فعاليت در اتحاديه هاي كارگري و صنفي خودشان خواهند بود؛ (ت)
توانمندسازي افراد كم توان در دسترسي مؤثر به برنامه هاي هدايت شغلي و فني، عمومي و خدمات جايگزيني و آموزش شغلي و مستمر؛ (ث) تشويق فرصت
هاي اشتغال و ارتقاي شغلي براي افراد كم توان در بازار كار و همچنين ياري در يافتن، كسب، حفظ و بازگشت به كار؛ (ج) تشويق فرصت هاي خود اشتغالي،
كسب و كار، ايجاد تعاوني ها و راه اندازي مشاغلي براي خودشان؛ (چ) بكار گماردن افراد كم توان در بخش عمومي؛ (ح) تشويق اشتغال افراد كم توان در
بخش خصوصي از طريق سياست ها وابزارهاي مناسب كه مي تواند شامل برنامه هاي اقدامي تأييد آميز، ابزارهاي پاداشي و ساير ابزارها باشد؛ (خ) تضمين
برقراري مناسب سازي معقول در محل هاي كار براي افراد كم توان؛ (د) تشويق كسب تجربة كاري از سوي افراد كم توان در بازار كار آزاد؛ (ذ) تشويق
بازتواني شغلي و حرفه اي، برنامه هاي حفظ كار، و بازگشت به كار براي افراد كم توان. 2. كشورهاي عضو بايد تضمين نمايند كه افراد كم توان به بردگي و
. بيكاري كشانده نشده و، به ميزان برابر با سايرين، در برابر كار اجباري يا موظف محافظت خواهند شد. ماده 22 استاندارد زيستي مناسب و تأمين اجتماعي 1
كشورهاي عضو حق افراد كم توان را در برخورداري از استاندارد مناسب زندگي براي خودشان و اعضاي خانواده شان، از جمله غذا، پوشاك و مسكن مناسب و
پيشبرد مستمر شرايط زيستي، به رسميت شناخته و بايد اقدامات مناسب را براي صيانت و ارتقاي تحقق اين حق، بدون تبعيض بر مبناي كم تواني، بعمل
آورند. 2. كشورهاي عضو حق افراد كم توان را در داشتن تأمين اجتماعي و بهره مندي از اين حق، بدون تبعيض بر مبناي كم تواني، به رسميت شناخته و
بايد اقدامات لازم را در جهت صيانت و تشويق تحقق اين حق بعمل آورند، از جمله اقداماتي به منظور: (الف) تضمين دسترسي برابر افراد كم توان به خدمات
آب بهداشتي، و تضمين دسترسي به خدمات، ابزارها و ساير ياري هاي مناسب و ارزان قيمت براي نيازهاي مرتبط با كم تواني؛ (ب) تضمين دسترسي افراد
كم توان، بخصوص زنان و دختران كم توان و سالمندان كم توان، به برنامه هاي تأمين اجتماعي و برنامه هاي كاهش فقر؛ (پ) تضمين دسترسي افراد كم
توان كه در شرايط فقر زندگي مي كنند و اعضاي خانواده آنان، به كمك هاي دولتي با زمينه هاي مرتبط با كم تواني، از جمله آموزش مناسب، مشاوره،
كمك هاي مالي، و مراقبت هاي لازم؛ (ت) تضمين دسترسي افراد كم توان به برنامه هاي عمومي مسكن؛ (ث) تضمين دسترسي برابر افراد كم توان به برنامه
ها و مزاياي بازنشستگي. ماده 29 مشاركت در حيات سياسي و عمومي كشورهاي عضو بايد حقوق سياسي افراد كم توان و فرصت بهره مندي آنان از اين
حقوق را، به ميزان برابر با سايرين، تضمين نموده و بايد متعهد گردند كه: (الف) تضمين نمايند كه افراد كم توان قادر خواهد بود بطور ثمربخش و كامل، در
حيات سياسي و عمومي، به ميزان برابر با سايرين، مستقيماً يا از طريق نمايندگاني كه آزادانه انتخاب نموده اند، مشاركت نمايند، از جمله حق و فرصت افراد
تضمين اينكه مصالح، رويه ها و تسهيلات رأي دادن، متناسب و قابل ( i ) : كم توان را در رأي دادن و انتخاب شدن منجمله از طريق ذيل تأمين خواهد نمود
صيانت از حقوق افراد كم توان در رأي دادن با آراي مخفي در انتخابات و همه پرسي هاي عمومي ( ii ) ؛ دسترسي بوده و درك و استفاده از آنها ساده باشد
بدون دخالت و نظارت بر انتخابات، مداخلة مؤثر در امور و انجام تمامي فعاليت هاي عمومي، در تمامي سطوح حكومتي و تسهيل كاربرد فنآوري هاي نوين و
تضمين ابراز آزادنة خواست افراد كم توان به عنوان انتخاب كنندگان، و در راستاي اين هدف مجاز شمردن كمك در رأي دادن از ( iii ) ؛ كمكي در موارد نياز
طرف فردي به انتخاب خودشان در هنگام نياز و طبق در خواست آنان؛ (ب) تشويق فعالانة محيطي كه در آن افراد كم توان بتوانند بطور كامل و مؤثر در
مشاركت در سازمان هاي ( i ) : انجام امور عمومي بدون تبعيض و به ميزان برابر با سايرين، مشاركت نموده و تشويق مشاركت آنان در امور عمومي از جمله
تشكيل و ائتلاف سازمان هاي افراد كم ( ii ) ؛ مردم نهاد و انجمن هاي مرتبط با حيات عمومي و سياسي كشور و در فعاليت ها و امور اجرايي احزاب سياسي
. توان براي نمايندگي افراد كم توان در سطوح بين المللي، ملي، منطقه اي و محلي. ماده 30 مشاركت در حيات فرهنگي، اوقات فراغت، تفريحات و ورزش 1
كشورهاي عضو حق افراد كم توان را جهت شركت داشتن، به ميزان برابر با سايرين، در حيات فرهنگي به رسميت شناخته و بايد تمامي اقدامات لازم را در
تضمين موارد ذيل براي افراد كم توان بعمل آورند: (الف) بهره مندي از دسترسي به مصالح فرهنگي در قالب هاي قابل دسترسي؛ (ب) بهره مندي از
دسترسي به برنامه هاي تلويزيوني، فيلم ها، تئاترها و ساير فعاليت هاي فرهنگي در قالب هاي قابل دسترسي؛ (پ) بهره مندي از دسترسي به مكان هاي
اجراها، يا خدمات فرهنگي نظير تئاترها، موزه ها، سالن هاي سينما، كتابخانه ها و خدمات گردشگري و تا حد امكان، بهره مندي از دسترسي به يادبودها و
جايگاه هاي با اهميت فرهنگي و ملي. 2. كشورهاي عضو بايد اقدامات لازم را در جهت توانمندسازي افراد كم توان به منظور برخورداري از فرصت توسعه و
بهره برداري از استعدادهاي خلاقانة هنري و روشنفكرانه شان، نه تنها به سود خودشان، بلكه در عين حال در جهت غناي جامعه بعمل آورند. 3. كشورهاي
عضو بايد تمامي اقدامات لازم را بر طبق قوانين بين المللي، در جهت تضمين اين امر كه قوانين حمايت از مالكيت معنوي باعث ايجاد موانع غير معقول يا
تبعيض آميز بر سر راه دسترسي افراد كم توان به مصالح فرهنگي نخواهد شد، بعمل آورند. 4. افراد كم توان بايد به ميزان برابر با سايرين مشمول شناسايي و
صيانت از هويت فرهنگي و زباني خاص خودشان، از جمله زبان هاي اشاره و فرهنگ ناشنوايان، گردند. 5. با چشم انداز توانمندسازي افراد كم توان، به ميزان
برابر با سايرين، در فعاليت هاي اوقات فراغت، تفريحي و ورزشي، كشورهاي عضو بايد اقدامات لازم را در موارد ذيل بعمل آورند: (الف) تشويق كردن و ارتقاي
مشاركت افراد كم توان در فعاليت هاي عمدة ورزشي در تمام سطوح در گسترده ترين سطح ممكن؛ (ب) تضمين اين امر كه افراد كم توان فرصت
سازماندهي، توسعه و تشريك مساعي در فعاليت هاي ورزشي و تفريحي ويژة كم توانان را داشته و در اين راستا، تشويق ايجاد و برقراري ساختارها، آموزش و
منابع مناسب، به ميزان برابر با سايرين؛ (پ) تضمين دسترسي افراد كم توان به اعتبارات ورزشي، تفريحي و گردشگري؛ (ت) تضمين دسترسي كودكان كم
توان، به ميزان برابر با ساير كودكان، به مشاركت در فعاليت هاي بازي، اوقات فراغت و تفريح، از جمله فعاليت هايي در سيستم مدرسه؛ (ث) تضمين
دسترسي افراد كم توان به خدمات عرضه شده از سوي افراد دخيل در سازماندهي فعاليت هاي اوقات فراغت، گردشگري، تفريحي و ورزشي؛ ماده 31 جمع
آوري داده ها و آمار 1. كشورهاي عضو جمع آوري اطلاعات مناسب از جمله داده هاي پژوهشي و آماري را جهت توانمندسازي آنان در صورتبندي و پياده
سازي سياست هاي تأثيرگذار بر پيمان نامة حاضر بر عهدة مي گيرند. فرآيند جمع آوري و نگهداري اين اطلاعات بايد: (الف) منطبق با صيانت هاي مصوب
حقوقي، از جمله قوانين مرتبط با حفاظت داده ها باشند، تا قابليت اعتماد و احترام به حريم خصوصي افراد كم توان تضمين شود؛ (ب) منطبق با هنجارهاي
پذيرفته شدة بين المللي در دفاع از حقوق بشري و آزادي هاي بنيادين و اصول اخلاقي در جمع آوري و كاربرد آمار باشد. 2. اطلاعات جمع آوري شده بر
طبق اين ماده، بايد در صورت لزوم منتشر شده و براي كمك به ارزيابي نحوة پياده سازي تعهدات كشورهاي عضو به پيمان نامة حاضر و شناسايي و اشاره به
موانع پيش روي افراد كم توان در تحقق حقوقشان به كار روند. 3. كشورهاي عضو بايد مسئوليت انتشار اين آمارها و تضمين دسترسي افراد كم توان و ساير
افراد به آنها را بر عهده گيرند. ماده 32 همكاري بين المللي 1. كشورهاي عضو اهميت همكاري هاي بين المللي و ارتقاي آن را در حمايت از تلاش هاي ملي
به منظور تحقق اهداف و چشم اندازهاي پيمان نامة حاضر تشخيص داده و اقدامات لازم و ثمربخش را در اين خصوص در بين دو يا چند كشور و در صورت
لزوم با مشاركت سازمان هاي ملي و منطقه اي مرتبط و نهادهاي مدني، بخصوص سازمان هاي افراد كم توان، متعهد مي گردند. اين اقدامات علاوه بر ساير
موارد شامل اين موارد هم مي تواند باشد: (الف) تضمين اين امر كه همكاري هاي بين المللي و از جمله برنامه هاي توسعه بين المللي در بر گيرنده و در
دسترس افراد كم توان هم خواهد بود؛ (ب) تسهيل و پشتيباني از ظرفيت سازي از جمله از طريق تبادل و اشتراك اطلاعات، تجارت، برنامه هاي آموزشي و
فعاليت هاي نمونه؛ (پ) تسهيل همكاري در پژوهش و دستيابي به آگاهي هاي علمي و فني؛ (ت) در صورت لزوم تأمين كمك هاي فني و اقتصادي از جمله
. از طريق تسهيل دسترسي و به اشتراك گذاري فنآوري هاي كمكي و قابل دسترسي و از طريق انتقال فنآوري. ماده 33 پياده سازي و نظارت ملي 1
كشورهاي عضو، بر طبق سيستم سازماني خود، بايد يك يا چند نقطه تصميم گيري را در درون دولت براي موضاعات مرتبط با پياده سازي پيمان نامة حا ضر
طراحي كرده و بايد ملاحظات لازم را در استقرار يا طراحي يك سازوكار هماهنگ كننده در درون دولت، به منظور تسهيل فعاليت هاي مرتبط در بخش هاي
مختلف و در سطوح مختلف، بعمل آورند. 2. كشورهاي عضو بايد در صورت لزوم براساس سيستم هاي حقوقي و اجرايي خود به نگهداري، تقويت، طراحي و
تأسيس چهارچوبي مشتمل بر يك يا چند سازوكار مستقل به منظور ارتقاء، صيانت و نظارت بر پياده سازي پيمان نامة حاضر در درون دولت مبادرت ورزند.
در هنگام طراحي يا تأسيس چنين سازوكاري، كشورهاي عضو بايد اصول مرتبط با وضعيت و عملكرد نهادهاي ملي حمايت و ارتقاي حقوق بشري را مد نظر
قرار دهند. 3. نهادهاي مدني و بخصوص افراد كم توان و سازمان هاي نمايندة آنان بايد بطور كامل در فرآيند نظارت مداخله و مشاركت داشته باشند. ماده
34 كميتة حقوق افراد كم توان 1. براي انجام دادن عملكردهايي كه در ادامه ذكر مي شود، كميتة حقوق افراد كم توان (كه منبعد كمينه ناميده خواهد شد)
تشكيل مي گردد. 2. كميته در زمان لازم الاجرا شدن پيمان نامة حاضر از دوازده عضو تشكيل خواهد گرديد. پس از پيوستن 60 عضو ديگر به پيمان نامه، 6
نفر ديگر به تعداد اعضاي كميته افزوده مي شود، تا به حداكثر تعداد خود كه 18 نفر است، برسد. 3. اعضاي كميته با مسئوليت شخصي به انجام وظيفه در
كميته پرداخته و بايد داراي وجهة اخلاقي بالا و تجربه و شايستگي شناخته شده در حوزة تحت پوشش پيمان نامة حاضر باشند. در هنگام اعلام نامزدي
كانديدها از سوي كشورهاي عضو ، از آنان درخواست مي شود كه ملاحظات لازم را در خصوص مقررات ذكر شده در بند 3 مادة 4 پيمان نامة حاضر، رعايت
نمايند. 4. اعضاي كميته از سوي كشورهاي عضو انتخاب خواهند شد و ملاحظات لازم در خصوص توزيع جغرافيايي عادلانه، حضور نمايندگاني از گونه هاي
تمدني متفاوت و از سيستم هاي حقوقي اصلي، متعادل بودن جنسيت نمايندگان و مشاركت متخصصان داراي كم تواني، رعايت خواهد گرديد. 5. اعضاي
كميته با آراي مخفي و از ميان فهرست افرادي كه به نمايندگي از سوي كشورهاي عضو نامزد شده اند، در نشست هاي كشورهاي عضو انتخاب مي گردند. در
اين نشست ها، كه با حضور دو سوم اعضا رسميت مي يابد، افرادي كه بالاترين آرا را كسب كرده و اكثريت مطلق آراي كشورهاي عضو حاضر و رأي دهنده را
به دست آورند، به عضويت كميته در مي آيند. 6. اولين انتخابات بايد پيش از انقضاي مهلت شش ماهه از تاريخ لازم الاجرا شدن پيمان نامة حاضر برگزار
گردد. حداقل چهار ماه پيش از تاريخ برگزاري هر انتخابات، دبير كل سازمان ملل متحد طي نامه اي به كشور هاي عضو، از آنان درخواست مي نمايد ظرف
مدت دو ماه اسامي نامزدهايشان را ثبت نمايند. متعاقباً دبير كل فهرستي به ترتيب حروف الفبا از تمامي افراد نامزد شده و كشورهايي كه آنها را نامزد كرده
اند تهيه و اين فهرست را به كشورهاي عضو پيمان نامة حاضر تسليم مي نمايد. 7. اعضاي كميته براي يك دورة چهار ساله انتخاب مي گردند. آنها از شانس
انتخاب مجدد براي يك دورة ديگر برخوردارند. دورة خدمت شش نفر از اعضاي انتخاب شده در اولين انتخابات پس از گذشت دو سال منقضي خواهد گرديد.
بلافاصله پس از اولين انتخابات، اسامي اين شش عضو بايد از سوي رئيس نشست مورد اشاره در بند 5 ماده حاضر، به قيد قرعه انتخاب گردد. 8 . انتخاب
شش عضو اضافي كميته بايد در فاصله بين انتخابات دوره اي، بر طبق مقررات اين ماده صورت پذيرد. 9. در صورت فوت، كناره گيري يا اعلام عدم امكان
ادامة همكاري يكي از اعضاي كميته، بنا به هر دليلي، كشور عضوي كه آن عضو را نامزد نموده بود، كارشناس ديگري را كه داراي همان كيفيات بوده و
الزامات تعيين شده در مقررات مادة حاضر را برآورده سازد، به منظور خدمت در مهلت باقي مانده، معرفي خواهد نمود. 10 . كميته آيين نامة داخلي خود را
تصويب خواهد نمود. 11 . دبيركل سازمان ملل بايد كاركنان و امكانات لازم را براي اجراي ثمربخش فعاليت هاي كميته بر طبق پيمان نامة حاضر، فراهم
نموده و نشست اولية آن را ترتيب دهد. 12 . در صورت تصويب مجمع عمومي، اعضاي كميتة تشكيل شده براساس پيمان نامة حاضر، مطابق با اصول و
شرايط مصوب مجمع عمومي و به تناسب اهميت مسئوليت هاي كميته، از منابع سازمان ملل متحد، حقوق دريافت خواهند داشت. 13 . اعضاي كميته از
تسهيلات، امتيازات و مصونيت هاي كارشناسان مأمور سازمان ملل متحد كه در بخش هاي متناظر پيمان نامة امتيازات و مصونيت هاي سازمان ملل متحد
پيش بيني شده است، برخوردار خواهند بود. ماده 35 گزارش هاي كشورهاي عضو 1. هر يك از كشورهاي عضو بايد گزارش جامعي از اقدامات انجام يافته در
جهت ايفاي تعهدات خود تحت پيمان نام ة حاضر و پيشرفت هاي حاصل شده در اين خصوص را، ظرف مدت دو سال پس از لازم الاجرا شدن پيمان نامة
حاضر در كشور متبوعه خود، از طريق دبير كل به كميته تقديم نمايند. 2. بعد از تسليم اين گزارش اوليه، كشورهاي عضو بايد گزارش هاي بعدي را حداكثر
هر چهار سال يكبار و در صورت درخواست كميته در فواصل كمتر به كميته تقديم كنند. 3. كميته درخصوص كلية خط مشي هايي كه بايد در گزارش ها
رعايت گردد، تصميم گيري مي نمايد. 4. كشور عضوي كه گزارش جامع اوليه را به كميته تقديم نموده باشد، نيازي ندارد كه در گزارش هاي بعدي اطلاعاتي
را كه قبلاً ارائه نموده است تكرار نمايد. در هنگام تهيه گزارش ها براي كيمته، از كشورهاي عضو خواسته مي شود اين كار را طي يك فرآيند آزاد و سفاف
انجام داده و ملاحظات لازم را در خصوص مقررات بند 3 مادة 4 پيمان نامة حاضر رعايت نمايند. 5. گزارش ها بايد عوامل و مشكلات تأثيرگذار بر ميزان
تحقق تعهدات مندرج در پيمان نامة حاضر را مشخص نمايند. ماده 36 رسيدگي به گزارش ها 1. هر گزارش از سوي كميته مورد رسيدگي قرار گرفته و
پيشنهادها و توصيه هاي عمومي، در صورت لزوم، در مورد آنها بعمل آمده و به كشور عضو مسترد مي گردد. كشور عضو مجاز است با هرگونه اطلاعات به
انتخاب خود به كميته پاسخ گويد. كميته مي تواند اطلاعات تكميلي را در خصوص پياده سازي پيمان نامة حاضر، از كشورهاي عضو درخواست نمايد. 2. اگر
يكي از كشورهاي عضو در تقديم گزارش اهمال نمايد، كميته مجاز است لزوم تحقيق در خصوص اجراي پيمان نامة حاضر را به استناد اطلاعات قابل اعتماد
در دسترس كميته، به كشور مربوطه اعلام و در صورت عدم تحويل گزارش پس از مهلت سه ماهه از اخطار اين تحقيق را انجام دهد. كميته از كشور متبوع
جهت مشاركت در اينگونه تحقيقات دعوت بعمل خواهد آورد. در صورتي كه كشور مربوطه در پاسخ گزارش لازم را تقديم نمايد، ترتيبات مقرر در بند اول
ماده حاضر اعمال خواهند شد. 3. دبير كل سازمان ملل متحد به گزارش هاي تمامي كشورهاي عضو دسترسي خواهد داشت. 4. كشورهاي عضو بايد گزارش
هاي خود را بطور گسترده در كشورهاي متبوع خود در اختيار عموم قرار داده و دسترسي به پيشنهادها وتوصيه هاي مربوط به گزارش ها را تسهيل نمايند.
5. كميته در صورت صلاحديد، بايد گزارش هاي كشورهاي عضو را به منظور برآوردن درخواست ها، يا مشخص ساختن نياز به توصيه ها يا مشاوره هاي فني
مندرج در آنها، به همراه مشاهدات و توصيه هاي كميته در خصوص اين درخواست ها يا اشارات به آژانس ها، سرمايه گذاري ها و برنامه هاي ملل متحد
منتقل نمايد. ماده 37 همكاري ميان كشورهاي عضو و كميته 1. تمامي كشورهاي عضو بايد با كميته هكاري كرده و اعضاي كميته را در تحقق وظايفشان
ياري نمايند. 2. كميته در روابط خود با كشورهاي عضو، ملاحظات لازم را در خصوص روش ها و شيوه هاي بهبود ظرفيت هاي ملي، به منظور پياده سازي
پيمان نامة حاضر، از جمله از طريق همكاري هاي بين المللي بعمل خواهد آورد. ماده 38 روابط كميته با ساير بخش هاي سازمان ملل متحد به منظور
تقويت پياده سازي مؤثر پيمان نامة حاضر و تشويق همكاري هاي بين المللي در حوزه هاي تحت پوشش اين پيمان نامه: (الف) آژانس هاي تخصصي و ساير
بخش هاي سازمان ملل متحد متعهد مي گردند كه ملاحظات مربوط به پياده سازي ترتيبات پيمان نامة حاضر را تا جايي كه در حوزه وظايف آنها مي گنجد
بر عهده گيرند. كميته مي تواند هرگاه كه لازم ديد از آژانس هاي تخصصي و ساير بخش هاي ذيصلاح سازمان ملل متحد، براي ارائة نظرات تخصصي در
پياده سازي پيمان نامه و در حوزه هايي كه در چشم انداز وظايف محولة آنان مي گنجد، دعوت بعمل آورد. كميته مي تواند از آژانس هاي تخصصي و ساير
بخش هاي سازمان ملل متحد درخواست نمايد گزارش هاي خود را در خصوص پيمان نامه، در حوزه هاي مربوط به وظايف محوله آنان، به كميته تقديم
نمايند؛ (ب) كميته مجاز است در راستاي اجراي وظايف خود، در صورت صلاخديد و با هدف سازگار شدن با خط مشي ها، پيشنهادها و توصيه هاي عمومي
ساير بخش هاي سازمان ملل متحد، كه بر اساس پيمان هاي بين اللمللي حقوق بشري تتشكيل شده اند و به منظور اجتناب از موازي كاري و همپوشاني در
اجراي وظايف آنان، با آنها مشورت بعمل آورد. ماده 39 گزارش كميته كميته بايد هر دو سال يكبار گزارش فعاليت هاي خود را به مجمع عمومي و شوراي
اقتصادي و اجتماعي اعلام نموده و مي تواند پيشنهاد ها و توصيه هاي عمومي خود را بر اساس ارزيابي گزارش ها و اطلاعات دريافتي از كشورهاي عضو، ارائه
. نمايد. اين پيشنهادها و توصيه هاي عمومي بايد در كنار نقطه نظرات كشورهاي عضو در گزارش كميته گنجانده شوند. ماده 40 كنفرانس كشورهاي عضو 1
كشورهاي عضو به منظور تبادل نظر در خصوص موضوعات مرتبط با پياده سازي پيمان نامة حاضر بطور منظم در كنفرانس كشورهاي عضو با هم ديدار
خواهند كرد. 2. حداكثر شش ماه پس از لازم الاجرا شدن پيمان نامة حاضر، كنفرانس كشورهاي عضو بايد از سوي دبير كل سازمان ملل متحد برگزار گردد.
جلسات بعدي به صورت دو سالانه، يا براساس تصميم كنفرانس كشورهاي عضو، از طرف دبير كل سازمان ملل متحد برگزار مي گردد. ماده 41 امانت دار
دبير كل سازمان ملل متحد امانت دار پيمان نامة حاضر خواهد بود. ماده 42 امضا پيمان نامة حاضر براي امضا از طرف تمامي دولت ها و سازمان هاي
يكپارچه منطقه اي از تاريخ 30 مارس 2007 ، در مقر سازمان ملل متحد در نيويورك، مفتوح مي باشد. ماده 43 درخواست عضويت پيمان نامة حاضر بايد
در معرض تصويب دولت هاي امضا كننده و تائيد رسمي سازمان هاي يكپارچه منطقه اي قرار گيرد. پيمان نامه در دسترس تمامي دولت ها يا سازمان هاي
به معناي « سازمان همكاري منطقه اي » . همكاري منطقه اي كه آن را امضا نكرده اند، قرار خواهد داشت. ماده 44 سازمان هاي همكاري منطقه اي 1
سازمان متشكل از دولت هاي مستقل يك منطقه است كه دولت هاي عضو در آن داراي صلاحيت در خصوص موضوعات تحت كنترل پيمان نامة حاضر مي
باشند. اين سازمان ها بايد تدر چارچوب ابزارهاي اعلام رسمي خودشان، گسترة صلاحيت خود را در خصوص موضوعات مصوب اين پيمان نامه اعلام نمايند.
متعاقباً آنها بايد هرگونه تغيير در گسترة صلاحيت خود را به امانتدار اطلاع دهند. 2. ارجاعات به كشورهاي عضو در پيمان نامة حاضر اين سازمان ها را هم،
در محدودة صلاحيت آنها، در بر خواهد دهند. 3. به منظور برآورده كردن اهداف بند 1 ماده 45 و بندهاي 2 و 3 ماده 47 ، هيچ گونه شرايط اعمال شده از
سوي سازمان همكاري منطقه اي، نبايد به حساب آورده شود. 4. سازمان هاي همكاري منطقه اي در موضوعاتي كه در حوزه صلاحيت آنها مي گنجند، مي
توانند از حق رأي دادن در كنفرانس كشورهاي عضو، با تعداد آرايي برابر با تعداد كشورهاي عضو سازمان كه اعضاي پيمان نامة حاضر هستند، برخوردار
گردند. در صورتي كه هر يك از دولت هاي عضو چنين سازماني از حق خود در رأي دادن استفاده نمايد، سازمان نمي تواند از حق رأي دادن خود استفاده
كند و بالعكس. ماده 45 لازم الاجرا شدن 1. پيمان نامة حاضر سي روز پس از تسليم بيستمين اعلام عضويت يا تصويب، لازم الاجرا خواهد شد. 2. براي هر
كشور يا سازمان همكاري منطقه اي، كه پيمان نامه را پس از تسليم بيستمين اعلام تصويب، تأييد رسمي يا مورد پذيرش قرار دهد، پيمان نامه در سي امين
روز پس از تسليم اين اعلام از سوي آن دولت لازم الاجرا خواهد شد. ماده 46 حق تحفظ 1. حق تحفظ هايي كه مغاير با منظور و اهداف پيمان نامة حاضر
باشند، مجاز نخواهد بود. 2. حق تحفظ را مي توان در هر زمان اعمال نمود. ماده 47 اصلاحيه ها 1. هر كشور عضو مي تواند اصلاحيه اي بر پيمان نامة حاضر
تهيه و آن را به دبير كل سازمان ملل متحد تقديم نمايد. دبير كل بايد تمامي اصلاحيه هاي پيشنهادي را همراه با درخواست اعلام نظر در خصوص موافقت
كشورهاي عضو با تشكيل كنفرانس كشورهاي عضو، به منظور تبادل نظر و تصميم گيري در خصوص پيشنهادها، به كشورهاي عضو ارسال نمايد. در چنين
مواردي و در صورتي كه ظرف مدت چهار ماه از تاريخ ارسال، حداقل يك سوم از كشورهاي عضو با برگزاري كنفرانس موافق باشند، دبير كل بايد كنفرانس را
با حمايت سازمان ملل متحد برگزار نمايد. هر اصلاحيه با اكثريت دو سوم از كشورهاي عضو حاضر مورد پذيرش قرار مي گيرد و رأي گيري براي تأييد بايد از
طرف دبير كل به مجمع عمومي و بعد از آن براي تصويب به كليه كشورهاي عضو تقديم گردد. 2. اصلاحيه اي كه براساس ترتيبات مقرره در بند 1 مادة
حاضر طرح و تصويب شود، در سي امين روز پس از اين كه تعداد اعلام تصويب هاي تقديم شده به دو سوم تعداد كشورهاي عضو در تاريخ تصويب اصلاحيه
برسد، لازم الاجرا خواهد شد. از آن به بعد، اين اصلاحيه براي هر كشور عضو، در سي امين روز پس از تسليم اعلام قبولي، لازم الاجرا خواهد شد. يك
اصلاحيه تنها براي كشورهايي كه آن را تصويب نموده اند الزام آور خواهد بود. 3. اگر كنفرانس كشورهاي عضو با اجماع اصلاحيه اي را بر طبق بند 1 مادة
39 و 40 پيمان نامه باشد، اين اصلاحيه در سي امين روز پس از اين كه تعداد اعلام ،38 ، حاضر مطرح و تصويب نمايد كه منحصراً در ارتباط با اصول 34
تصويب هاي تسليم شده به تعداد دو سوم كشورهاي عضو در تاريخ طرح اصلاحيه برسد، براي تمام كشورهاي عضو لازم الجرا خواهد بود. ماده 48 خروج از
پيمان نامه هر كشور عضو مي تواند با اعلام كتبي به دبير كل سازمان ملل متحد، از پيمان نامة حاضر خارج شود. خروج از پيمان نامه يك سال پس از تاريخ
دريافت اعلام از سوي دبير كل عملي مي شود. ماده 49 قالب هاي در دسترس متن پيمان نامة حاضر بايد در قالب هاي دسترس پذير، قابل دستيابي باشد.
ماده 50 متن هاي معتبر متن هاي عربي، چيني، انگليسي، فرانسوي، روسي و اسپانيايي پيمان نامة حاضر، همگي از اعتبار يكساني برخوردارند. با حضور
امضا كنندگان تام الاختيار ذيل كه از طرف دولت هاي متبوع خود براي اين امر كاملاً مجاز مي باشند، پيمان نامة حاضر به امضاء رسيد.